Oleh: ZULKIFLI SALLEH
Dalam laman webnya, Immanuel Wallerstein
daripada Yale University, membangkitkan sesuatu yang menjadi bayang-bayang yang
mengerikan kebanyakan orang. Dalam
makalah dwibulanannya pada pertengahan Mei tahun ini, “The Anatomy of Fear,”
beliau menulis bahawa “takut merupakan
emosi orang awam yang paling merebak di
kebanyakan dunia hari ini. Ketakutan ini
bukannya tidak rasional, tetapi tidak semestinya membawa atau menuntun cara
yang bijak dalam menangani bahaya yang ditanggapi.” Wallerstein merujuk kepada dua peristiwa yang
berlaku, iaitu pertama terjunam secara dramatik nilai pasaran saham di Bursa
Saham New York, antaranya adalah angkara jari gemuk (fat finger). Kedua, rusuhan
di Athens yang menyebabkan tiga nyawa terkorban dan rusuhan itu masih
berterusan.
Pada
perenggan akhir makalah itu, beliau mengulangi bahawa takut bukannya tidak rasional. Ketakutan merupakan akibat krisis struktur sistem-dunia. Ketakutan tidak dapat diselesaikan oleh band-aids yang kerajaan gunakan untuk
mengubati penyakit yang serius yang kita hadapi hari ini. Apabila naik turun berlaku terlalu besar dan
terlalu pantas, tiada sesiapa pun dapat merancang secara rasional. Justeru, orang ramai tidak lagi bertindak
sebagai pelaku rasional yang menggunakan akal dalam ekonomi-dunia normal secara
relatifnya. Namun begitu, Wallerstein
lupa untuk mengingatkan bahawa apabila orang mempunyai keyakinan mereka tidak
perlu berasa takut.
Krisis
ekonomi yang berlaku dua tahun lalu, boleh dikatakan meletakkan kebanyakan
orang dalam ketakutan. Keadaan ini amat sukar untuk reda. Meskipun sinar harapan kelihatan bercahaya di hujung terowong, namun sinar itu
ada kalanya kelihatan suram. Pucuk hijau yang bertunas mula nampak kekuning-kuningan. Bayang-bayang yang mengerikan semakin menjelma:
kemelesetan yang berpanjangan, pengangguran yang berleluasa, negara mungkin
jatuh muflis, dan yang terbaru
kembalinya inflasi makanan. Enam
bulan lalu, berhubung dengan tinjauan ekonomi dunia, majalah The Economist mengingatkan “kawal
keghairahan anda.” Mengalu-alukan
pemulihan, tetapi dalam keadaan tidak seimbang, dengan bahaya bagi Eropah
yang lembap dan ekonomi yang sedang muncul berbusa. Masalahnya ialah nasib baik ini tidak
dikongsi bersama. Kadar pertumbuhan yang
kukuh di peringkat global menampakkan perbezaan antara wilayah adalah besar dan
semakin besar.
Di
Malaysia, belum pun reda kebimbangan tentang kesan subsidi,
Tun Dr. Mahathir Mohamad, mencuba
untuk menarik perhatian bahawa Malaysia berkemungkinan mengalami kemelesetan
curam berganda. Menurut beliau, muncul tanda kemelesetan curam berganda melanda
negara Eropah dan keadaan ini akan secara tidak langsung mempengaruhi ekonomi
Malaysia. Bekas Perdana Menteri itu
mengemukakan pandangan tentang ramalan ahli ekonomi dan penganalisis bahawa
kemelesetan curam berganda mungkin berlaku dalam separuh kedua tahun ini dan
sama ada Malaysia mengalami nasib yang serupa.
Walau
bagaimanapun, berbanding dengan subsidi, amaran kemelesetan curam berganda ini kurang mendapat perhatian. Seperti biasa, psikologi penafian turut
kedengaran. Pihak kerajaan memberikan
jaminan bahawa Malaysia tidak menghadapi kemelesetan curam berganda kerana
ekonomi negara berada pada laluan yang betul ke arah mencapai pertumbuhan
tahunan yang diunjurkan, iaitu enam peratus.
Dalam kalangan ahli ekonomi
tempatan ada yang berkata Malaysia tidak mungkin berhadapan dengan kemelesetan
curam berganda kerana negara telah keluar daripada fasa pertumbuhan yang perlahan
yang berlaku beberapa tahun lalu.
Malaysia yang semakin bersepadu dengan Asia, pertumbuhan rantau ini
secara berterusan akan memberikan rangsangan tambahan kepada ekonomi negara.
Keyakinan
yang diletakkan terhadap ekonomi Asia boleh dianggap sebagai berlebih-lebihan, meskipun tinjuan terbaharu
Bank Pembangunan Asia (ADB) adalah memberangsangkan: menaikkan unjuran pertumbuhan tahun 2010 untuk 14 buah ekonomi Asia Timur
kepada 8.1 peratus daripada 7.7 peratus yang diramalkan pada April. Bagi sesiapa yang membaca makalah William
Pesek, “Goldman's V Shape is Starting to Look
Vulnerable” pastinya ada yang keberatan untuk belayar dalam perahu yang sama dengan
ahli ekonomi tempatan itu. Melalui
makalah yang diterbitkan dalam Bloomberg.com.
pada 21 Julai 2010, Pesek mendedahkan bahawa berita baik itu membenamkan berita
bahawa tiga risiko utama mesti memecahkan cara Asia untuk memastikan kemakmuran
terus hidup: kemelesetan global curam
berganda, menyahstabilkan aliran modal, dan berjaya merungkai langkah
rangsangan. Untuk mengingatkan Asia
supaya jangan terlalu ghairah dan teruja
meraikan kemenangan, beliau
memetik pandangan Srinivasa Madhur, Pengarah Kanan ADB: Sementara kebanyakan ekonomi Asia Timur yang
sedang muncul dijamin tentang pemulihan berbentuk V yang jelas pada tahun ini,
tetapi terlalu awal untuk mengatakan V bermaksud “kemenangan.”
Bagi
Pesek, V ialah vulnerable atau mudah
terjejas kerana pertumbuhan Amerika mendukacitakan, para pelabur
menggodek-godek dan menujah-nujah Eropah untuk mentaksirkan risiko mungkir, dan
duka nestapa Jepun semakin dalam. Sama
ada pertumbuhan yang stabil dapat dipertahankan, tulis Pesek, “akan bergantung
pada keputusan yang penggubal dasar
ambil pada hari ini tentang tiga cabaran besar Asia.” Satu daripadanya ialah “ekonomi
global bahawa gelombang sejarah terbitan hutang sepanjang dua tahun lalu
menstabilkan pertumbuhan. Langkah ini tidak
merangsangkan pertumbuhan yang diharap-harapkan, dan ahli-ahli ekonomi
berbicara tentang kembalinya kemelesetan.” Beliau menegaskan bahawa untuk beralih daripada “mudah terjejas” kepada “kemenangan” boleh menjadi perjalanan
yang terenjut-enjut bagi mereka yang bergantung pada “penilaian” Goldman Sachs Group Inc.
Mungkin
ada yang mengatakan bahawa ketakutan terhadap kemelesetan curam berganda itu sengaja
diheboh-hebohkan atau dibesar-besarkan, sedangkan Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF) membawa berita
gembira, iaitu ekonomi dunia akan
berkembang lebih pantas daripada yang dijangkakan pada tahun ini. Akan tetapi, IMF juga membawa berita buruk,
iaitu pemulihan masih dibayangi oleh risiko besar, dan kadar pertumbuhan
kemungkinan perlahan pada tahun depan.
Setakat ini tahun ini, menurut IMF, pertumbuhan adalah lebih kuat
daripada yang dijangkakan secara meluas, terutama di Asia dan pasaran sedang
muncul, mendorong agensi antarabangsa itu meningkatkan ramalan pertumbuhan
untuk tahun 2010 kepada 4.6 peratus berbanding dengan unjuran 4.2 peratus
sebelum ini.
Di sana
sini orang ramai masih dihantui oleh
ketakutan bahawa ekonomi mungkin terjebak semula dalam kemelesetan. Editorial
akhbar The Guardian pada 24 Julai
2010 yang turut membangkitkan
bayang-bayang yang mengerikan di United Kingdom dan Eropah. Dalam “Economy: Reasons to be Fearful” editorial itu berhujah
bahawa biar bagaimana sekalipun cerah
pembawaan ahli ekonomi kesayangan anda, tiada seorang pun yang percaya bahawa ekonomi adalah pada
pertengahan keadaan melambung gaya tahun 2006 di United Kingdom – betul-betul
berlawanan. Hanya perengut yang komited
yang tidak akan mengendahkan gambaran positif dalam laporan semalam; demikian
juga, hanya orang optimis buta tidak akan mengendahkan semua isyarat amaran
lain.
Ketakutan
terhadap kemelesetan curam berganda
menjadi-jadi apabila pertumbuhan sektor
perkhidmatan yang merupakan penjana ekonomi United Kingdom tegun pada bulan Julai, yang sekali gus
memusnahkan harapan pemulihan mapan.
Banyak syarikat yang ditinjau menyatakan bahawa pembatalan kontrak
sektor awam mula menjejaskan perniagaan mereka, memaksa syarikat memotong
pekerjaan dan memberikan tamparan terhadap harapan Canselor George Osborne untuk
menghidupkan semula sektor swasta dengan mengurangkan perbelanjaan awam. Selain itu, perbelanjaan pengguna menjadi
dingin selepas bermula dengan kukuh kerana ketidakpastian tinjauan ekonomi.
Ekonomi
United Kingdom, menurut ramalan National Institute of Economic and Social Research,
mengalami kemelesetan (depression)
yang berpanjangan. Pertumbuhan ekonomi negara itu telah pun
kehilangan kekuatannya dan trend ini akan berterusan beberapa bulan yang akan
datang. Institusi kumpulan pemikir itu
menganggarkan pertumbuhan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) United Kingdom
adalah perlahan, iaitu kepada 0.9 peratus dalam
tiga bulan hingga Julai, jatuh
daripada 1.1 peratus dalam tiga bulan hingga Jun. Akan tetapi, masih di atas 0.6 peratus untuk
suku tahun ketiga.
Apabila
ekonomi Amerika Syarikat goyah, maka timbul keraguan baru tentang pemulihan
global. KDNK Amerika, seperti yang dilaporkan oleh Jabatan
Perdagangan, meningkat sebanyak 2.4 peratus pada asas tahunan sepanjang tiga
bulan hingga akhir Jun, jatuh daripada 3.7 peratus ketika suku tahun pertama
2010. Ahli-ahli ekonomi dilaporkan
mengakui sendiri bahawa mereka lebih bimbang tentang masa depan, terutama
dengan kajian keyakinan pengguna yang terbaharu oleh University of Michigan
yang menunjukkan rakyat Amerika kini
lebih muram tentang prospek ekonomi jika
dibandingkan dengan bila-bila masa pada
tahun ini. Angka KDNK ini memperkukuh
lagi amaran Ben Bernanke, Pengerusi Rizab Persekutuan yang memberitahu Kongres
bahawa tinjauan untuk ekonomi Amerika adalah “ketidakpastian luar biasa” – kebimbangan yang mendalam bahawa
Amerika berhadapan dengan risiko terhumban balik ke dalam kemelesetan curam
berganda. Beliau mengingatkan bahawa
pertumbuhan tidak cukup kuat untuk membaiki kerosakan yang menjejaskan pasaran
buruh akibat kemelesetan.
Dengan
kadar pertumbuhan ini ditakuti bahawa ekonomi negara itu tidak dapat mengelak
daripada kemelesetan curam berganda. Kerajaan Amerika
memaklumkan bahawa 131,000 orang
hilang pekerjaan pada bulan Julai, sebahagian adalah terutama kerana pekerjaan
staf sambilan untuk banci kerajaan telah tamat, dan juga kerana pengambilan
pekerja oleh sektor swasta adalah lemah berbanding dengan jangkaan. Ahli ekonomi
meramalkan pekerjaan sektor swasta akan meningkat sebanyak 90,000 pekerjaan,
tetapi sekadar mencapai 71,000 pekerjaan. Laporan pekerjaan ini hanya mengesahkan pemulihan yang lembap, iaitu ekonomi Amerika
perlahan pada musim bunga. Tanpa
pemulihan yang membawa kepada pekerjaan baru, nescaya pertumbuhan tidak dapat
bertahan kerana perbelanjaan pengguna adalah mengendur. Dengan pemakluman itu,
merentas Atlantik, cakap-cakap tentang
kemelesetan curam berganda dipersegarkan semula.
Suku
tahun terbaru AP Economy Survey memaklumkan pada akhir Julai bahawa ekonomi
Amerika akan kekal perlahan berterusan hingga tahun depan kerana pembeli-belah
keberatan berbelanja dan majikan teragak-agak mengambil pekerja. Tinjauan yang menanyakan pendapat ahli-ahli
ekonomi terkemuka menunjukkan bahawa mereka berubah menjadi muram dalam tiga
bulan lalu. Mereka meramalkan
pertumbuhan yang lemah dan pengangguran yang tinggi berbanding dengan yang
jangkakan sebelum ini. Meksipun mereka
menjangkakan pertumbuhan yang perlahan, tetapi menurut AP
Economy Survey, majoriti daripada 42 ahli ekonomi yang ditinjau itu percaya
bahawa pemulihan masih pada laluannya, meningkatkan harapan bahawa ekonomi
negara itu dapat mengelakkan daripada jatuh semula ke dalam kemelesetan curam
berganda.
Berita
gembira IMF pada awal Julai itu yang dipetik di atas, sesungguhnya dibayangi
oleh laporan muram dari Amerika pada akhir bulan yang sama, seperti yang dapat dilihat melalui
makalah Larry Elliot dalam akhbar The
Observer, “Spectre
of the Double-dip Haunts Uneasy US,” yang antaranya merujuk kepada keterangan Ben
Bernanke itu. Ketakutan
semakin menjadi-jadi kerana ekonomi negara itu menanggung 9.5 peratus
pengangguran dan dijangkakan AS$4 trilion lebihan hutang gadai janji. Pasaran
perumahan yang pincang. Tahap tinggi
pengangguran yang susah hendak dikurangkan.
Kejatuhan keyakinan pengguna.
Pertumbuhan yang perlahan dalam pengeluaran perindustrian. Demikian tulis Elliot tentang bayang-bayang
yang mengerikan. Dalam makalah itu beliau memetik Paul Ashworth daripada
Capital Economics yang tidak menjangkakan kelembapan ini akan menjerumuskan
Amerika ke dalam kemelesetan kedua.
Namun begitu, beliau juga memetik,
Stephen Lewis daripada Monument Securities yang berkata bahawa dari segi
keseimbangan kemungkinan, kelihatan bahawa sekurang-kurangnya satu suku tahun
dalam tiga suku tahun akan datang, KDNK Amerika akan mencatatkan kemerosotan
suku tahun atas suku tahun (quarter-on-quarter decline). Perkembangan
sedemikian akan mengujakan cakap-cakap tentang kemelesetan curam berganda. Akan
tetapi, Lewis menjelaskan, perkembangan itu lebih tepat untuk ditafsirkan
sebagai bukti ekonomi dalam depression.
Walau bagaimanapun, Barat dikatakan bersiap sedia untuk menghadapi berita buruk
dari Amerika Syarikat ketika ketakutan menjadi-jadi tentang pemulihan. Jean-Claude Trichet, Presiden Bank Pusat
Eropah (ECB) memaklumkan bahawa data setakat ini untuk suku tahun terbaharu
menunjukkan pertumbuhan muncul lebih kuat daripada yang dijangkakan di zon
euro, tetapi beliau bercakap dengan nada peringatan kerana ECB meninggalkan
kadar faedah untuk kawasan mata wang tunggal itu pada satu peratus. “Dengan mengambil kira beberapa faktor
sementara, kami terus-menerus menjangkakan ekonomi kawasan euro tumbuh pada
kadar sederhana dan masih pada kadar tidak seimbang dalam persekitaran
ketidakpastian,” Trichet memberitahu sidang berita pada awal Ogos.
Tatkala banyak orang asyik bercakap tentang kemelesetan
curam berganda, Timothy F. Geithner, Setiausaha Perbendaharaan Amerika
mempunyai pendirian yang berlainan.
“Welcome to the Recovery” demikian tajuk makalah beliau yang diterbitkan
dalam akhbar The New York Times pada 2 Ogos memperlihatkan keyakinan beliau bahawa
pemulihan sedang mewarnai ekonomi Amerika. Kemusnahan yang ditempa oleh kemelesetan besar
masih masih terlalu benar untuk
berjuta-juta rakyat Amerika yang kehilangan pekerjaan, perniagaan, dan rumah. Kesan krisis ini masih segar dalam ingatan,
dan setiap laporan ekononi yang baru membawa bersama-sama gelombang kebimbangan
yang lain. Tulis Geithner.
“Ketidakpastian boleh difahami, tetapi kajian semula data tentang ekonomi Amerika menunjukkan
bahawa pada laluan untuk kembali kepada
pertumbuhan.”
Meskipun ekonomi masih dalam perjalanan yang jauh sebelum
sampai potensi sepenuhnya, data minggu lalu tentang pertumbuhan ekonomi, tegas Geithner,
menunjukkan bahagian besar sektor swasta terus kukuh. Pelaburan perniagaan dan penggunaan – dua
petunjuk penting untuk permintaan swasta – adalah semakin kuat, lebih baik
daripada tahun lalu dan lebih baik daripada suku tahun lalu. Ketidakpastian masih menyelubungi pelaburan,
tetapi perbelanjaan modal perniagaan meningkat pada kadar tahunan yang padu,
iaitu kira-kira 17 peratus.
Penggunaan
swasta dan pelaburan tetap bersama-sama menyumbang kira-kira 3.25 peratus untuk
pertumbuhan. Bahkan peningkatan import
yang merendahkan kadar peningkatan KDNK, sebenarnya mencerminkan keteguhan dan
pertumbuhan permintaan rakyat Amerika.
Beliau juga bersetuju dengan pandangan beberapa ahli ekonomi bahawa
pemulihan yang menyusuli krisis kewangan adalah lazimnya menempuh perjalanan yang sukar.
Itu ialah realiti. Proses
pembaikian bermakna pertumbuhan ekonomi akan lebih perlahan berbanding dengan
yang kita harap-harapkan.
Di sebalik
cabaran ini, wujud berita baik untuk dilaporkan: eksport melambung, pertumbuhan pekerjaan
swasta, perniagaan membaiki kunci kira-kira mereka, keluarga Amerika lebih
banyak menyimpan atau menabung, industri auto mula menjanakan keuntungan,
meskipun jualan tahunan rendah, bank-bank utama lebih kuat dan lebih berdaya
saing, dan pelaburan kerajaan dalam bank-bank telah memperoleh keuntungan lebih AS$20 bilion untuk pembayar cukai dan program
Troubled Asset Relief Program
(TARP) akan keluar daripada
perniagaan lebih awal daripada yang dijangkakan.
Meskipun setakat ini kemunculan kemelesetan curam
berganda hanya sekadar bayang-bayang
yang mengerikan, namun persediaan untuk menghadapi kemungkinan malapetaka ini wajar dilakukan lebih awal. Dengan kata lain, lebih baik panik sekarang
daripada panik ketika malapetaka ini benar-benar melanda. Psikologi penafian seperti yang berlaku
ketika krisis dua tahun lalu, sesungguhnya
memberikan banyak pengajaran.
Hakikatnya, perjalanan pemulihan berliku-liku dan penuh ranjau.
(Nota: Tulisan asal makalah yang pernah diterbitkan dalam Dewan Ekonomi, Oktober 2010.)
No comments:
Post a Comment