Oleh: ZULKIFLI SALLEH
Selepas Perang Dunia Kedua tamat pada tahun 1945, Tun Fuad Stephens dikatakan bekerja sebagai kontraktor membekalkan kayu
balak untuk kerja-kerja pembangunan kepada Jabatan Kerja Raya. Selepas
itu, beliau menjadi pemberita North Borneo News di Daerah
Pantai Barat, Borneo Utara.
Dalam beberapa pekerjaan yang diceburi sebelum Fuad Stephens menceburi politik, kewartawanan boleh dianggap menjadi
“darah daging” beliau. Beliau bukan
sekadar wartawan, tetapi juga usahawan yang mendirikan syarikat akhbarnya
sendiri. Terbukti bahawa syarikat akhbarnya berkembang maju. Menurut laman Web Istana Negeri, pada
tahun 1953, Tun Fuad menubuhkan The Sabah Times. Beliau menggabungkan North Borneo News dengan The
Sabah Times beberapa bulan kemudian dan menamakannya North
Borneo News and Sabah Times.
Sebagai
wartawan dan penerbit Sabah Times, beliau dapat menguasai fikiran rakyat
melalui tulisan-tulisannya dalam akhbar tersebut (Yahaya Ismail, 1978: 15). North
Borneo News menjadi wadah beliau memperjuangkan nasib kaum peribumi yang
terpinggir di Sabah. Dalam masa yang singkat, pihak pengurusan akhbar yang
diterbitkan dua minggu sekali di Sandakan Fuad Stephens menjadi wartawan atau
koresponden di Bahagian Pantai Barat.
Kepetahan beliau bermain kata-kata dalam penulisannya, akhirnya
menyaksikan akhbar berkenaan menawarkan beliau untuk mempunyai ruangannya yang
tersendiri. Beliau menulis
dengan nama pena, seperti “Rambler” dan “Roderick.” Beliau juga menulis untuk
ruangan “surat kepada pengarang” dengan pelbagai nama pena, antara yang paling
popular dan menjadi sebut banyak pembaca ialah nama pena, “Vox Populi”
(Joniston, 2009: 69).
Joniston
Bangkuai yang menyumbang makalah untuk Terbilang: Potret Tokoh Wartawan
Negara, menegaskan bahawa Fuad Stephens bukan sekadar menceburi dunia
kewartawanan, bahkan beliau bercita-cita untuk memiliki akhbar sendiri di
Jesselton. Hanya oleh sebab kekurangan modal, maka akhbar pilihannya, The
Sabah Times tidak dapat dilancarkan. Justeru, beliau terus mempergiatkan
tulisannya dalam North Borneo News, membongkar kepincangan pentadbiran
kerajaan British dan dasar penjajah yang dianggap lapuk dan menindas kaum
peribumi (Joniston, 2009: 71).
Pada
tahun 1952, impian Fuad Stephens untuk menerbitkan akhbar sendiri menjadi
kenyataan, dengan sumbangan adiknya, Tan Sri Ben Stephens sebanyak $1000. Wang itu ialah titik peluh Ben yang dinaikkan
pangkat dan tunggakan gajinya.
Bersama-sama rakan seperjuangannya yang mempunyai impian yang sama,
seperti Tan Sri Pao Tzu, beliau mengasaskan The Sabah Times. Kelahiran
akhbar ini menjadi kenyataan pada 21 Januari 1953, dengan Fuad Stephens adalah
segala-galanya: pemilik, wartawan, penulis, dan ada ketikanya, budak pengantar
akhbar berkenaan (Joniston, 2009: 73 – 77).
Beliau banyak menumpukan masanya untuk penerbitan akhbar ini, kecuali
pada hari Ahad, kerana akhbar ini diterbitkan pada hari itu, maka beliau mempunyai masa terluang untuk
bersama-sama keluarga, sahabat handai, dan rakan-rakan (Joniston, 2009: 77).
Edaran
dan jualan The Sabah Times meningkat secara mendadak. Fuad Stephens mula membina empayar medianya,
apabila “pada tahun 1954, beliau mengambil alih North Borneo News. Kedua-dua akhbar ini digabungkan di bawah
nama North Borneo News and Sabah Times” (Joniston, 2009: 79). Bagi memastikan jumlah pembaca mencakupi
pelbagai lapisan rakyat, satu halaman didedikasikan khas kepada pembaca Melayu.
Akhbar berkenaan juga mempunyai ruangan bahasa Kadazan yang disunting oleh
rakan Fuad Stephens, Datuk Freed Sinidol. Kedua-duanya, iaitu Fuad Stephens dan
Sinidol menjadi rakan yang akrab kerana bersama-sama memperjuangkan hak dan
kebudayaan Kadazan, ini termasuk mempunyai siaran radio dalam bahasa Kadazan
(Joniston, 2009: 79). Pada Februari
1955, Fuad Stephens menerbitkan beberapa siri rencana untuk memaparkan
kebudayaan kehidupan seharian masyarakat Kadazan yang sebelum ini tidak
mendapat perhatian (Joniston, 2009: 83).
Pada
suatu ketika, Fuad Stephens menawarkan
Tan Sri Abdul Samad Ismail untuk memimpin akhbar yang dimiliki di Sabah
itu, tetapi Samad menolak (A. Samad, 1997: 17).
Dengan mempelawa Samad Ismail, wartawan terkenal, nampaknya Fuad
Stephens mempunyai cita-cita besar untuk mengembangkan dan memajukan lagi
syarikat akhbarnya.
K. Bali,
dari
Kelantan kemudiannya merantau ke
Sabah, mencatatkan dalam memoirnya
perkenalannya dengan Fuad Stephens. “Pada 9 April 1956, saya menaiki bas (dari
Menggatal) menuju ke Jesselton. Dari perhentian bas Jesselton saya berjalan
kaki menuju ke Jalan Gaya, mencari pejabat Sabah Times yang berhampiran
dengan pejabat akhbar Han Chiau Jit Pao (K. Bali, 2002: 288). “Seorang wanita mempelawa saya duduk di
kerusi rotan dan sekejap kemudian, Tuan Donald keluar dan kami berjabat tangan”
(K. Bali, 2002: 288 - 289). Daripada catatan K. Bali itu jelas menunjukkan Fuad
Stephens sangat melayan dan menghormati tetamu, kerana beliau mempelawa K. Bali minum, meskipun K. Bali memberitahu bahawa
baru sahaja minum di Menggatal (K. Bali, 2002: 289).
Sebenarnya,
Fuad Stephens meminta K. Bali datang ke
pejabat Sabah Times untuk urusan bayaran, kalau dalam istilah sekarang, honorarium
sumbangan tulisan K. Bali. Bersama-sama
wang kertas $50, K. Bali diminta menandatangani baucar yang disertakan (K.
Bali, 2002: 289). Di sini menunjukkan bahawa
Fuad Stephens menghargai sumbangan penulis dan masa yang sama, beliau
mengambil berat pengurusan kewangan, iaitu menyediakan dokumen bayaran: baucar.
Apabila K. Bali bertanya tujuan wang itu diberikan kepadanya, Fuad Stephens
menjawab, “Tidak apa-apa, kamu selalu menulis untuk siaran Sabah Times,
wang ini sebagai sagu hati. Terimalah buat belanja kopi” (K. Bali, 2002: 289).
Meskipun
K. Bali menjelaskan bahawa beliau menulis sebagai sumbangan sahaja tanpa
memikirkan bayaran, Fuad Stephens
menjelaskan, “Terima sajalah Encik Bali, surat khabar kami sebagai business
paper ada pendapatan. Kami mesti
bayar kepada penulis dan pemberita. Saya
nampak kamu sangat rajin menulis dan selalu hantar untuk Sabah Times (K.
Bali, 2002: 289). Dalam perbualan itu jelas menunjukkan bahawa akhbar milik
Fuad ketika itu sudah berdaya maju, manakala Fuad Stephens sendiri membuktikan kejujurannya dengan
membayar titik peluh pengkarya.
Sebenarnya, bukan mudah untuk sebuah akhbar untuk membayar sumbangan
penulis dengan berbagai-bagai alasan.
Yang menarik, Fuad Stephens sendiri menyuruh orangnya bernama Abdullah mencari
K. Bali di Menggatal untuk urusan bayaran. Ketika itu, K. Bali mengikuti
rombongan sandiwara Booty Suria Negara mengadakan persembahan di beberapa
tempat di Sabah.
(Dipetik daripada Pengukir Sejarah Pembina Bangsa Jilid II, yang dapat diperoleh melalui e-Sentral.)
No comments:
Post a Comment