Penswastaan Hadapi Perbicaraan

SABTU, 13 Julai 2019
Oleh:  ZULKIFLI SALLEH

Pengumuman kerajaan untuk membeli saham MAS daripada Naluri Berhad telah menimbulkan pelbagai tafsiran yang mengandungi rasa tidak puas hati, kecewa, dan marah dalam kalangan orang ramai. Perasaan itu bukan sahaja kerana pembelian pada harga yang tinggi, iaitu pada RM8 sesaham, tetapi berkait dengan arah tuju atau masa depan penswastaan. Pelbagai tafsiran yang datang daripada pelbagai pihak, seperti warga korporat, ahli politik, dan kumpulan sosial, termasuk komen Tun Abdul Ghafar Baba, bekas Timbalan Perdana Menteri Malaysia, yang mengingatkan bahawa ada sesuatu yang tidak kena dengan pelaksanaan penswastaan di Malaysia.  Dalam wawancara sebuah akhbar tempatan, Tun Ghafar menyebut dalam bahasa yang mudah: "Konsep penswastaan ini satu dasar yang betul... Penswastaan betul, tetapi pelaksanaannya itu betul atau tidak, dipertikaikan. Ada yang ambil balik, ada yang serah balik kepada kerajaan..."

Penswastaan di Malaysia yang dilaksanakan pada tahun 1983 membawa harapan untuk peralihan daripada kapitalisme pemerintah (negara) kepada kapitalisme swasta. Penswastaan dialu-alukan kerana dijangkakan dapat menjimatkan wang awam daripada salah urus dan ketidakcekapan yang sering berlakud dalam kapitalisme pemerintah. Dengan itu, penswastaan dapat mengurangkan pembaziran dan penyelewengan dalam sektor awam dan seterusnya mengurangkan campur tangan kerajaan dalam kegiatan ekonomi semasa pelaksanaan Dasar Ekonomi Baru (DEB). Akibatnya, kesan penswastaan terhadap pekerja yang terlibat dan pengguna kurang mendapat perhatian dan dianggap tidak penting.

Meskipun penswastaan menunjukkan beberapa kejayaan, seperti penswastaan Jabatan Telekom Malaysia, Lembaga Letrik Negara, sejak awal lagi, pelaksanaan penswastaan terpaksa berhadapan dengan kegagalan. Misalnya, pada tahun 1984, Hospital Lady Templer yang diswastakan kepada Rampai Muda, terpaksa diambil semula oleh kerajaan kerana pihak syarikat menanggung kerugian. Beberapa projek penswataan, seperti kumbahand dan bekalan air, sama ada di peringkat negeri ataupun Persekutuan, menemui kegagalan sehingga memerlukan kerajaan campur tangan sekurang-kurangnya dari segi bantuan kewangan.

Namun begitu, kegagalan itu tidak seburuk kegagalan penswastaan MAS,  kerana sejak awal lagi, kebolehlaksanaannya diragui.  Sebaliknya, penswastaan MAS yang dilaksanakan sejak sekian lama dan "penerbangannya" kelihatan lancar dan licin. Bagi rakyat jelata, mereka sukar membayangkan bagaimana syarikat penerbangan ini menanggung kerugian sehingga kerajaan terpaksa ambil alih. Apabila kerajaan membuat keputusan untuk membeli saham MAS demi kepentingan negara dan syarikat penerbangan itu, keraguan orang ramai terhadap penswastaan semakin menebal.

Lantaran itu, timbul persoalan: Apakah yang sebenarnya diswastakan? Pada pandangan umum, penswastaan melibatkan entiti, projek, atau perkhidmatan. Namun begitu, pengalaman penswataan MAS itu pasti mengingatkan seseorang tentang tahap bebasnya pasaran bebas,  seperti yang disebut oleh Noam Chomsky. Dengan merujuk kepada penswataan di Amerika Syarikat khususnya, Chomsky berkata bahawa "sebenarnya keuntungan yang diswastakan." Dengan itu, selagi entiti, projek, atau perkhidmatan berkenaan menghasilkan keuntungan, tempoh penswastaannya akan berlanjutan. Sebaliknya, apabila mula menanggung kerugian, tempoh penswastaan akan berakhir kerana kapitalis swasta itu akan menyerahkan semula atau menjual entiti, projek, atau perkhidmatan itu kepada kerajaan. Pendek kata, tidak ada penswataan tanpa keuntungan. Penswataan akan terus hidup dan berkembang atas nama keuntungan semata-mata. Kapitalis swasta tidak berpegang pada  rukun atau adat perniagaan, iaitu keuntungan atau kerugian.

Pengalaman penswastaan juga mengingatkan seseorang kepada kebenaran kata-kata bahawa rakyat menanggung kos, manakala si kaya mengaut keuntungan. Oleh itu, Tun Ghafar  mempunyai alasan yang kukuh apabila beliau meluahkan pandangannya. Pastinya, beliau juga tidak keseorangan dalam mentafsirkan dan menilai beberapa kegagalan penswastaan di Malaysia.

Kepada individu atau syarikat yang ingin menceburi penswastaan, satu peringatan yang berguna ialah, "kalau takut dilambung ombak, jangan berumah di tepi pantai."

("Memo Ketua Editor," Dewan Budaya, April 2001.)