JUMAAT, 19 Julai 2019
Oleh: ZULKIFLI SALLEH
Sejak mencapai kemerdekaan pada tahun 1957 dan
pembentukan Malaysia pada tahun 1963, kerajaan melancarkan pelbagai rancangan
lima tahun, seperti General Plan of Development, 1956 – 1960, Second Five-Year Plan, 1961 – 1965, Rancangan Malaysia Pertama,
1966 – 1970, Rancangan Malaysia Kedua, 1971 – 1975, dan seterusnya. “Rancangan
Malaysia Pertama dan Rancangan Malaysia Kedua mempunyai impak segera terhadap
laluan yang diambil oleh Kuok Brothers Ltd.
Rancangan termasuk insentif untuk menarik pelabur swasta dan
menggalakkan pembangunan ekonomi di Malaysia yang digunakan sepenuhnya oleh
Kuok Brothers. Pemahaman ciri ini penting dalam menjelaskan kejayaan Robert
Kuok” (Sia, 1995: 57).
Kepentingan yang sangat luas ditunjukkan dalam hubungan
antara Kuok Brothers Ltd. dengan anggota
terkemuka kerajaan Malaysia di kedua-dua peringkat, iaitu negeri dan
Persekutuan. Hal ini dapat dikesan dengan kawan dan jiran di Johor Bahru dan
rakan persekolahan dan pengajiannya di Raffles College (Sia, 1995: 57).
Analisis tentang syarikat awalnya yang diperbadankan di Malaysia dan kini
bersatu ke dalam Perlis Plantations Bhd.
pada tahun 1987, menunjukkan gaya pengembangan yang dilaksanakan oleh Robert
Kuok. Anehnya, Robert Kuok tidak sangat berjaya dalam perniagaan papan lapis
dan venir yang dicadangkan oleh Tun Abdul Razak, Perdana Menteri Malaysia. Beliau mengatasi perkara ini dan memberikan
tumpuan terhadap semua peluang yang diberikan secara percuma oleh kerajaan pada
tempoh pascamerdeka (Sia, 1995: 57).
Pada tahun awal kemerdekaan, kerajaan memperkenalkan
perindustrian penggantian import (ISI), berdasarkan cadangan rombongan Bank
Dunia pada tahun 1954, yang dalam laporannya mencadangkan usaha menggalakkan
modal perindustrian tempatan, menarik modal asing, menawarkan pengecualian
cukai serta galakan lain, membekalkan kemudahan bagi kawasan perindustrian dan
membangunkan infrastruktur lain. Dalam
usaha menggalakkan ISI, secara langsung atau tidak langsung, kerajaan
melindungi pasaran tempatan dan menawarkan galakan untuk menawarkan galakan
untuk menubuhkan kilang baharu (Jomo, 1992: 54). Dorongan ISI pascakolonial mencerminkan kepentingan
kedua-duanya, iaitu modal perindustrian asing yang bimbang untuk mengekalkan
atau memperluas pasaran era pascakolonial, di samping kepentingan modal
tempatan yang terlibat dalam litar nasional (Jomo, 1986: 210).
Kerajaan juga
memperkenalkan Ordinan Industri Perintis 1958, untuk menggalakkan
pelaburan, dengan memberikan insentif yang menarik kepada para tempatan dan
asing. Industri yang diberikan taraf perintis layak menikmati pelepasan cukai,
termasuk peruntukan cukai untuk pelaburan modal. Apabila menghadapi batasan dasar ISI,
kerajaan beralih kepada strategi perindustrian berorientasikan eksport yang
memberikan dorongan baharu kepada sektor perkilangan atau pembuatan. Pada awal tahun 1970-an, kerajaan giat
menggalakkan perindustrian berorientasikan dengan memperkenalkan pelbagai
langkah baharu, termasuk penubuhan zon perdagangan bebas.
Komoditi gula dan tepung gandum diberikan taraf perintis
oleh kerajaan Malaysia. Langkah ini selari dengan dasar kerajaan untuk
menggalakkan para pelabur dan usahawan tempatan terlibat secara aktif dalam
perindustrian di negara ini (Sia, 1995: 59). Robert Kuok mengambil peluang daripada
pelbagai insentif yang ditawarkan oleh kerajaan. Beliau memperoleh taraf
perintis untuk kedua-dua syarikatnya, iaitu Malayan Sugar Manufacturing, yang
didirikan bersama dengan syarikat Jepun di Perai, dan Federal Flour Mills. Dua syarikat Robert Kuok ini seterusnya
menikmati faedah apabila di bawah Rancangan Malaysia Pertama, 1966 – 1970,
kerajaan mencorakkan industri gula dan tepung gandum untuk promosi dalam menggalakkan usaha ISI. Syarikat Kuok
menikmati pelepasan cukai, seperti peruntukan pengurangan pelaburan, kredit
cukai pelaburan, dan susut nilai dipercepat (Lee, Cheong, dan Lee, 2013: 278).
Dasar ISI pada tempoh sebelum rusuhan 13 Mei menampakkan sebagai contoh, Robert
Kuok – daripada perniagaan keluarga yang mapan – bergerak secara berturut-turut
ke dalam kedudukan dilindungi dalam mengilang gula, mengilang gandum, dan
perkapalan menerusi perkongsian dengan
penyedia teknologi Jepun (Studwell, 2007: 32). Di setiap tempat wilayah ISI
gagal mewujudkan tradisi kapitalisme perindustrian untuk melengkapi kapitalisme
saudagar yang dibenarkan berkembang maju pada era kolonial. Sebaliknya, kapitalis saudagar berjaya memperoleh kepentingan pembuatan atau
perkilangan dalam usaha sama atau hubungan teknologi dengan pengusaha Barat atau Jepun. Pola ini tidak pernah
berubah seterusnya (Studwell, 2007: 33).
Negara dikatakan menyediakan rangsangan awal kepada
perniagaan Robert Kuok, meskipun ketika itu, “hubungan perniagaan dengan kerajaan agak unik bagi perniagaan
Cina, berkemungkinan berpunca daripada persahabatan dengan Timbalan Perdana
Menteri Tun Abdul Razak, yang beliau temui semasa di Raffles College”
(Jesudason, 1989: 61).
Pada tahun 1971,
kerajaan melaksanakan Dasar Ekonomi Baru (DEB),
dan pada tahun 1975, kerajaan memperkenalkan Akta Penyelarasan Perindustrian (ICA). Pelaksanaan ICA dikatakan mencetuskan
pelbagai reaksi daripada komuniti perniagaan Cina. ICA mendorong anjakan pelaburan Cina dari
sektor perkilangan atau pembuatan ke
sektor perdagangan, kewangan, pembinaan,
pembangunan hartanah, dan usaha niaga spekulatif yang menjanakan
pulangan segera dan tidak tertakluk kepada syarat ICA. Beberapa syarikat Cina
besar yang berasa tidak terjamin dalam pelaburan domestik mula menempatkan
semula operasi dan modal mereka di luar negara menyebabkan berlakunya “larian
modal” dari Malaysia, dalam jumlah yang
besar, iaitu menurut anggaran, antara tahun 1976 hingga 1986, berjumlah AS$12
bilion. Sesetengah syarikat pula,
menyesuaikan strategi perniagaan mereka dengan persekitaran politik dan
ekonomi yang berubah (Chin, 2007: 285 – 286). Keluarga Kuok misalnya, berpindah
ke Hong Kong dengan meningkatkan jumlah
syarikat mereka di sana dan mengurangkan syarikat mereka di Malaysia Jesudason,
1989: 154; Chin, 2007: 286). Syarikat-syarikat di Malaysia disemai dengan
penyertaan bumiputera yang berpengaruh dan pengarah bumiputera dilantik menganggotai Lembaga Pengarah Kuok
Brothers Sdn. Bhd. (Chin, 2007: 286).
Robert Kuok
dianggap usahawan yang mencapai kejayaan dan mencipta “konglomerat”
perniagaan sebelum pelaksanaan DEB (Chin, 2007: 287). Selain itu, dalam penglibatan bumiputera,
beliau dikatakan “mendahului DEB.” Hal ini jelas kerana “sebelum pelaksanaan kuota, perniagaannya
memasukkan penyertaan bumiputera yang signifikan. Beliau menarik penyertaan
Melayu menerusi Felda dan Tabung Haji sebagai rakan kongsi dalam Malayan
Sugar Manufacturing, Perlis Plantations Bhd., dan Federal Flour Mills” (Lee,
Cheong, dan Lee, 2013: 279 – 280). Oleh
sebab Robert Kuok mempunyai hubungan rapat dengan elit Melayu, maka beliau peka
terhadap keprihatinan parti pemerintah untuk menggalakkan lebih banyak orang
Melayu dalam bidang ekonomi. Pada
mulanya, penyertaan orang Melayu melibatkan mereka yang mempunyai hubungan
rapat beliau ketika di Johor dahulu,
terutamanya kerabat diraja, di samping rakan karib beliau di negeri itu (Lee,
Cheong, dan Lee, 2013: 280).
Namun begitu, di sebalik kejayaannya di Malaysia,
“layanan baik” yang diberikan kepada syarikatnya oleh kerajaan Malaysia, dan
sebagai ahli perniagaan yang mempunyai hubungan rapat dengan para pemimpin
negara ini, Robert Kuok, kira-kira empat dekad lalu, bersiap sedia untuk meninggalkan Malaysia berpindah ke Hong Kong. “Tempat persembunyian Hong Kong
atau Singapura merupakan sumber keselamatan dan pelaburan yang boleh dipercayai
bagi taikun dari Thailand, Malaysia, Indonesia, dan Filipina, sama ada pada
ke-19 ataupun hari ini” (Studwell, 2007: 35). Wujud tanda tanya mengapa beliau
menempatkan semula dirinya dan perniagaannya ke Hong Kong (misalnya, Lee, Cheong, dan Lee, 2013). Ada yang
mengatakan bahawa beliau amat tidak
menyukai DEB yang mengutamakan
bumiputera dan mengakibatkan kronisme, (Li, 2013; huruf condong oleh
saya sendiri).
Kalau benar bahawa pelaksanaan DEB merupakan salah satu
alasan perpindahan itu, maka perlu dinyatakan bahawa “pemilikan ekuiti orang
Cina dalam sektor korporat tidak
terjejas dalam tempoh pelaksanaan DEB (1971 – 1990), meskipun pemilikan
bumiputera (individu, institusi, dan agensi amanah) meningkat daripada hanya
2.4 peratus pada tahun 1970 kepada hampir 20 peratus pada tahun 1990.
Sebaliknya, orang Cina mencatatkan peningkatan ekuiti korporat mereka dalam
tempoh yang sama, meningkat daripada 23 peratus kepada 41 peratus” (Muhammed,
2014: 100; rujuk juga Jadual 1.3). Peningkatan ini dirumuskan, “mencerminkan
hakikat bahawa persaudaraan taikun lebih baik daripada sebelum ini; DEB tidak menamatkan urus janji antara
politik yang terasing dari segi politik dengan elit ekonomi” (Studwell, 2007:
27).
Kajian tentang
pemilikan dan kawalan syarikat tersenarai awam yang terdiri daripada 172 buah
syarikat yang tersenarai di bawah Kaunter Perindustrian Papan Utama Bursa Saham
Kuala Lumpur (BSKL) pada 1 Ogos 1992, lebih sedikit daripada satu pertiga
dikawal oleh individu atau keluarga Cina Malaysia. Turut tersenarai ialah Robert Kuok yang
merupakan pemegang utama Federal Flour Mills Bhd. dan Perlis Plantations Bhd.
(Beh, 2007: 242). Sebelum itu, dalam keluaran April 1989, Shang Hai,
majalah ekonomi bulanan dalam bahasa Cina, menyenaraikan ““Ten Largest Chinese
Businessmen” di Malaysia, dengan Robert
Kuok menduduki senarai paling atas (Hara, 1991: 360). Robert Kuok yang memiliki
perniagaan bukan sahaja di Malaysia, Singapura, Hong Kong, dan tanah besar
China, tetapi juga berkembang ke Liberia, Panama, Australia, Filipina, dan
Kanada, dirujuk oleh majalah itu sebagai “commersial kingdom” Kuok. Pusat “kingdom” itu ialah Kuok Brothers Sdn.
Bhd. (Hara, 1991: 361). Selain itu, arahan awal DEB mempunyai kesan
sedikit terhadap Robert Kuok. Bahkan, Robert Kuok adalah antara usahawan Cina yang berjaya memperluas
kekayaan mereka dan membina yang baharu semasa pelaksanaan DEB dan ICA. Taikun
Cina ini mewakili kumpulan pertama “wang lama,” iaitu perniagaan yang mapan
sebelum DEB, dan bahkan semakin membesar semasa DEB (Heng, 1997: 275).
Selain mempengerusikan
Perbadanan Kemajuan Pelancongan Malaysia dan MISC, beliau juga dilantik
sebagai pengerusi Penerbangan Malaysia (MAS) selepas berpecah dengan MSA.
Apabila kerajaan menubuhkan Bank Bumiputra Bhd. dan Perbadanan Nasional Bhd.
(Pernas), beliau dijemput untuk menduduki lembaga pengasas. Berbanding dengan ahli perniagaan Malaysia
tempatan lain, Robert Kuok merupakan pemain utama dalam syarikat yang disokong
oleh kerajaan (Lee, Cheong, dan Lee, 2013: 280).
Justeru, ada penulisan akademik tentang Robert Kuok menggambarkan beliau
sebagai contoh kapitalisme kroni. Kajian ini berasaskan korpus meluas
kepustakaan primer dan sekunder, menunjukkan walaupun Robert Kuok bergantung
pada pengaruh politik untuk kebaikan perniagaan, beliau menjangkau mencari sewa
(rent-seeking) dengan bergantung pada sumber kekuatan lain untuk menjadi
pengeluar minyak sawit terbesar di dunia, pengeluar gula kelapan terbesar di
dunia, dan pengusaha rantaian Hotel Shangri-La mewah (Lee, Cheong, dan Lee,
2013: 270 - 271). Walau bagaimanapun, “untuk mengatakan bahawa Robert Kuok mendapat
manfaat kerana menjadi kroni negara
adalah berlebih-lebihan, terutamanya dalam hubungan penggunaan istilah
ini untuk mereka yang bergantung pada naungan kerajaan pada tahun 1980-an dan
seterusnya” (Lee, Cheong, dan Lee, 2013:
278). Sementara itu, beberapa orang pengkaji melihat kapitalis Cina di
Asia Tenggara sebagai pencari sewa (rent-seekers), iaitu kelas kapitalis yang bergantung pada negara dan
modal asing (Beh, 2007: 231). Perusahaan
Kuok ialah contoh baik bagaimana hubungan antara perniagaan Cina dengan negara
adalah penting untuk kejayaan, dan bagaimana, sebaik-baik syarikat menjadi
antarabangsa dan tidak lagi bermastautin dalam persekitaran dilindungi oleh
negara, maka kerapuhan struktur syarikat yang dikuasai oleh keluarga menjadi
kelemahan yang serius (Beh, 2007: 240).
Kalau benar bahawa Robert Kuok ke Hong Kong kerana ingin
mengelakkan daripada kroni atau amalan
mencari sewa – yang disebut oleh
ahli ekonomi – jenis khusus bikin wang, iaitu melalui hubungan politik - hakikatnya,
amalan tersebut berlaku di banyak negara dan bukannya di Malaysia
semata-mata. Seperti yang dapat dilihat dalam “The Crony-Capitalism Index,”
yang menunjukkan kekayaan hartawan sebagai peratus Keluaran Dalam Negara Kasar
(KDNK). Daripada 23 buah negara, pada
tahun 2014, Hong Kong menduduki tempat pertama, diikuti oleh Rusia, Malaysia,
Ukraine, dan Singapura. Kelima-lima buah negara ini mengekalkan kedudukan pada
tahun 2007 masing-masing. Negara lain yang
turut tersenarai, ialah Filipina yang menduduki tempat keenam berbanding
dengan tempat kesembilan (2007), Indonesia tempat ke-10 berbanding dengan
tempat ke-18 (2007), Thailand tempat ke-16 berbanding dengan tempat ke-23 (2007), manakala China kekal
dengan tempat ke-19 (The Economist, 2014: 55, Jadual 3). Sektor mencari
sewa yang termasuk dalam indeks ialah kasino; arang batu, minyak sawit, dan
balak; pertahanan; perbankan pengambilan deposit dan perbankan pelaburan;
infrastruktur dan salur paip; minyak, gas, bahan kimia, dan tenaga lain;
pelabuhan dan lapangan terbang; hartanah dan pembinaan; keluli, logam lain,
perlombongan, dan komoditi; dan utiliti dan perkhidmatan telekom (The
Economist, 2014: 54, Jadual 1). Di negara yang ahli perniagaan mempunyai
hubungan politik berkemungkinan besar maju dan berjaya (The Economist,
2014: 54). Hong Kong dan Singapura padat dengan hartawan dalam industri
kroni. Hal ini menggambarkan tanah yang
kurang, yang merangsang nilai harta, dan peranan negara dan wilayah itu sebagai
entrepot untuk negara jiran yang
licik. Hong Kong juga sudah lama kendur antitrust:
hanya meluluskan undang-undang persaingan ekonomi meluas dua tahun lalu (The
Economist, 2014: 55).
Perlu dinyatakan, negara yang Robert Kuok mempunyai
kepentingan perniagaan, turut tersenarai dalam indeks tersebut, misalnya: Singapura (tempat kelima),
Indonesia (tempat ke-10), dan China (tempat ke-19). Bahkan, di Indonesia,
Robert Kuok menubuhkan syarikat
perladangan tebu, Gunung Madu, dengan Kuoks memiliki 45 peratus saham, manakala
55 peratus lagi dibahagikan sama rata antara Yani Haryanto dengan anak lelaki
dan menantu lelaki Presiden Suharto.
(Dipetik daripada Bab Dua, Peneraju Dunia Korporat, yang dapat diperoleh melalui e-Sentral.)
No comments:
Post a Comment