.jpg)
Oleh: ZULKIFLI SALLEH
Nama yang agak kelihatan samar-samar dalam KMM,
ialah Dr. Burhanuddin al-Helmy,
yang “menyertai KMM setahun
kemudian, iaitu pada tahun 1939, di Singapura.
Beliau diperkenalkan oleh Mustapha Hussain kepada KMM dalam satu
pertemuan mereka di kliniknya. Sikap Dr. Burhanuddin yang anti-British memang
secocok dengan matlamat KMM yang
menentang penjajahan British”
(Ramlah, 2003: 17). Dr. Burhanuddin mula aktif secara
perlahan-lahan dalam KMM, terutama semasa bersama-sama Ibrahim Haji Yaacob yang
ketika itu menetap di Singapura (Mohamad Muzammil, 2015: 133). Jika demikian,
bermakna beliau mula aktif dalam KMM pada tahun 1941, iaitu tahun Ibrahim
menyertai Warta Malaya di
Singapura. Walau bagaimanapun, catatan
lain mengatakan bahawa keanggotaan beliau tidaklah begitu berkesan. Beliau tidak dilantik memegang jawatan
penting, tetapi sebagai ahli biasa sahaja. Beliau bukanlah orang yang penting
atau inner circle Ibrahim Haji Yaacob (Ramlah, 2003: 17).
Sebagai perbandingan,
Ahmad Boestamam juga bukan
pengasas KMM, tetapi beliau bergerak
sederap dengan anggota lain dalam KMM
sebaik-baik sahaja beliau
menyertai organisasi itu. Perkara seperti itu tidak berlaku pada Dr.
Burhanuddin. Ishak Saat membuat
perbandingan yang berani tentang dua pemimpin golongan kiri Melayu ini yang
jelas menampakkan kedinamikan Boestamam dalam politik. “Ahmad Boestamam sanggup menubuhkan parti
politik demi menjayakan cita-cita politiknya, berbeza dengan Dr. Burhanuddin yang tidak pernah menubuhkan
parti politik, tetapi sering dijemput memimpin sesebuah parti politik” (Ishak,
2007: 174).
Penulisan atau kajian
tentang KMM boleh dikatakan tidak
menunjukkan bahawa Dr. Burhanuddin
seorang anggota yang aktif dalam organisasi itu. “Oleh sebab beliau tidak terlibat secara
mendalam, maka beliau tidak ditangkap oleh British bersama-sama anggota lain
dalam KMM sebelum Perang Dunia Kedua
(Funston, 1980: 119). Mungkin alasan ini dapat dipersoalkan, kerana
Mustapha Hussain yang sangat aktif juga tidak ditangkap oleh British. Satu
versi lain mengatakan bahawa “pada awal penubuhannya, Dr. Burhanuddin tidak
terlibat secara langsung dalam kegiaatan KMM kerana beliau melanjutkan pelajarannya di Aligarh
University di India” (Mohamad Muzammil,
2015: 133). Hujah ini mengelirukan
kerana beliau dikatakan pulang ke tanah air pada tahun 1937 setelah berada di
luar negara hampir satu dekad, iaitu
dari tahun 1928 - 1937 (rujuk Funston, 1980: 118 - 119), manakala
KMM ditubuhkan pada tahun 1938. D
Hanya selepas
Pendudukan Jepun, nama Dr. Burhanuddin kelihatan kerana beliau dilantik dalam pentadbiran
Jepun. “KMM berhubung dengan beliau
seminggu selepas Singapura diperintah oleh Jepun. Ibrahim Haji Yaacob dan Mustapha Hussain
menemu ramah Dr. Burhanuddin dan mengesyorkan kepada Jepun untuk melantik
beliau sebagai penasihat tentang adat istiadat dan agama orang Melayu di
Jabatan Pentadbiran Jepun (Gunseikanbu). Beliau menerima cadangan itu dengan baik. Dr.
Burhanuddin berkhidmat di Singapura, tetapi apabila pentadbiran Sumatera
disatukan dengan Malaya, Jabatan Pentadbiran Jepun pun berpindah ke Taiping,
dan begitu jugalah dengan beliau” (Insun Sony, 1999: 202 – 203), dengan jawatan
Penasihat Adat dan Kebudayaan Melayu, satu jawatan tertinggi yang disandang
oleh orang Melayu (Saliha, 1974: 1).
Sebagai pegawai kerajaan Jepun, Dr. Burhanuddin tidak
berasa tertekan dengan dasar kekejaman Jepun terhadap penduduk tempatan. Beliau
dianggap sebagai “orang besar Jepun,” yang boleh memberikan pandangan dan
pendapat yang boleh diterima oleh mereka
(Ramlah, 2003: 22). Namun begitu, sejauh mana kebenaran dakwaan ini
diragui, kerana Dr. Burhanuddin pernah melahirkan rasa serba salah beliau
berkhidmat dengan Jepun. Pada suatu
ketika Dr. Burhanuddin tersempit antara
kedudukannya sebagai seorang Islam dan Melayu dari satu segi, dengan kehendak majikannya dari satu segi
yang lain. Dalam suatu peristiwa, seperti yang diceritakan oleh Mustapha
Hussain, Dr. Burhanuddin pernah datang tidur semalaman di pondoknya di Batu 20,
Batu Kurau, Perak. Setelah dipecat
daripada Malai Giyu Gun atau Pembela
Tanah Air (PETA), Mustapha berladang di situ.
Dalam perbualan mereka berdua, Dr. Burhanuddin bersungut sebab tidak
sanggup lagi memberikan kerjasamanya kepada Jepun sehingga boleh melakukan
perkara yang bertentangan dengan agama Islam. Jepun meminta beliau membawa satu
perkara yang amat berat kepada Raja-Raja Melayu, supaya dimansuhkan sembahyang
lima waktu sehari dan hanya mempraktikkan sembahyang Jumaat. Perkara ini dan
banyak perkara lain lagi yang merunsingkannya.
Ketika menunaikan solat Subuh keesokan harinya, Mustapha mendengar beliau menangis teresak-esak semasa
membaca doa qunut, seolah-olah seorang anak meminta sesuatu daripada bapa atau
begitulah bunyi rayuannya. Mengenangkan
tangisan itu, Mustapha berasa pilu, tambahan pula, beliau dan Ibrahim Yaacob
mencadangkan Jepun supaya melantik Dr.
Burhanuddin sebagai penasihat hal yang berkaitan dengan orang Melayu (Insun
Sony, 1999: 370 – 371).
(Dipetik daripada Bab Tujuh Pengukir Sejarah Pembina Bangsa, Jilid I, yang dapat diperoleh melalui e-Sentral.)
No comments:
Post a Comment