Oleh: ZULKIFLI SALLEH
Sebaik-baik sahaja skandal Libor (London Interbank Offered Rate)
yang melibatkan Barclays diketahui umum, Warren Buffett mencadangkan supaya setiap orang memberikan
perhatian terhadap skandal itu. Dalam
wawancara dengan CNBC pada pertengahan Julai, hartawan terkenal yang pernah
digelar kapitalis agung Amerika, membayangkan
seriusnya skandal itu, menegaskan,
“Anda dapat Libor, dan anda berbincang tentang seluruh dunia.” Peringatan beliau memang tepat kerana seperti
yang didedahkan oleh BBC pada awal Ogos lalu, Libor penting kerana melibatkan
nilai urus niaga kewangan yang dianggarkan AS$800 trilion, menyamai kira-kira
12 kali Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) global.
Pada 27
Jun tahun ini, Barclays, bank British,
berusia 300 tahun, mengaku salah laku,
dan bersetuju membayar AS$450
juta kepada pengawal selia United
Kingdom dan Amerika Syarikat sebagai penyelesaian kerana terlibat dalam penipuan Libor dari
tahun 2005 hingga 2009. Walau
bagaimanapun, Bob Diamond, Ketua Pegawai Eksekutif Barclays, memberikan alasan yang klasik, iaitu “setiap
orang melakukannya.”
Pihak kerajaan kedua-dua negara juga menyiasat 20 buah bank utama lain,
antaranya JP Morgan Chase, Citigroup, Bank of America, UBS, dan Royal Bank of
Scotland kerana dituduh membantu menetapkan kadar Libor. Penyiasatan itu bukan sahaja melibatkan
bank-bank di United Kingdom, tetapi juga di Amerika Syarikat, Kanada, Jepun,
Switzerland, dan Kesatuan Eropah. Bank-bank didapati memanipulasikan tanda aras
kewangan yang menentukan kadar faedah
yang dikenakan kepada para peminjam dan digunakan dalam kontrak derivatif yang
bernilai beratus-ratus trilion dolar.
Libor
dan kadar yang sama, menurut The
Economist, ditipu oleh sejumlah besar bank.
Perbadanan dan peguam juga menyiasat, sama ada mereka boleh menyaman
Barclays atau bank-bank lain atas kesengsaraan yang mereka tanggung. Tindakan mereka ini boleh menyebabkan industri
perbankan menanggung kos berpuluh-puluh bilion dolar. Industri perbankan mengalami detik tembakau,
merujuk tindakan undang-undang dan penyelesaian yang industri tembakau Amerika
terpaksa tanggung lebih AS$200 bilion pada tahun 1998.
Untuk
Libor, jelas majalah itu, kadar peminjaman ditetapkan oleh panel bank untuk 10 mata wang dan 15
kematangan. Yang paling penting, Libor dolar tiga bulan yang dianggap apakah
yang bank akan bayar untuk meminjam dolar selama tiga bulan daripada bank lain
pada pukul 11 pagi pada hari yang ditetapkan.
Kadar dolar ditetapkan setiap
hari dengan mengambil anggaran daripada panel, kini terdiri daripada 18 buah
bank, tentang apakah yang pihak bank
fikir mereka perlu bayar jika memerlukan wang. Empat anggaran teratas dan empat terbawah
diketepikan, dan Libor ialah anggaran yang tidak diketepikan. Penyerahan semua
peserta diterbitkan bersama-sama dengan penetapan Libor setiap hari.
Libor dianggap sebagai kadar faedah yang bank boleh
meminjam antara satu sama lain pada asas tidak bercagar.
Maksudnya, berapa banyak sesebuah
bank perlu bayar untuk mendapatkan pinjaman daripada bank lain. Wujud kadar Libor yang berbeza untuk mata
wang yang berbeza dan pada tempoh yang berbeza. Segala-galanya, daripada gadai
janji kepada pinjaman pelajar dan semua jenis derivatif, bergantung pada Libor.
Barclays yang beribu pejabat di London, salah sebuah bank terbesar di dunia, mengakui bahawa bank
itu merancang untuk menipu kadar tanda aras ketika krisis kewangan. Barclays memotong kurang (dan kadangkala menyatakan
berlebihan) Libor untuk merangsang keuntungan dan mempersegar tanggapan tentang
kestabilan kewangan. Akibat skandal Libor itu, maka Bob Diamond, Pengerusi
Barclays, Marcus Agius, dan Ketua Pegawai Operasi, Jerry del Missier,
meletakkan jawatan. Bank itu juga
mengeluarkan dokumen yang membayangkan bahawa bank pusat England terlibat dalam
rancangan itu.
Setiausaha Perbendaharaan Amerika Syarikat, Timothy
Geithner pada mulanya dijangkakan turut terlibat
mengeluarkan dokumen yang menujukkan bahawa beliau menyedari masalah itu pada
tahun 2008. Ketika itu beliau berkhidmat
sebagai ketua Rizab Persekutuan New York, beliau mengemukakan cadangan supaya
masalah itu ditangani, melalui e-melnya kepada Mervyn King, Gabenor Bank of
England. Pemakluman Geithner itu
menyebabkan reputasi King tercemar kerana sebagai gabenor, beliau ialah ketua
bank pusat dan Pengerusi Jawatankuasa Kewangan, beliau ialah salah seorang
pegawai yang tidak dipilih yang paling berkuasa di Britain. Beliau mesti mempunyai kemampuan untuk
mengenali pasti masalah dan bertindak secara muktamad dan pantas.
Sebuah akhbar Internet, iaitu The Huffington Post
baru-baru ini mendedahkan skandal
kewangan yang teruk sepanjang masa, berdasarkan “permainan maut.” Daripada lapan skandal yang disenaraikan,
empat daripadanya melibatkan skim cepat kaya, iaitu skim Ponzi Bernie Madoff,
Charles Ponzi, iaitu perancang jahat O.G. Ponzi, skim Ponzi Allen Standford,
dan skim, dan skim Ponzi Tom Petters.
Walau bagaimanapun, mendahului senarai ialah skandal Libor yang
bertahun-tahun, beberapa bank terbesar dunia memanipulasikan kadar faedah yang
menjejaskan kos peminjaman terhadap setiap orang. Turut disenaraikan ialah
gadai janji subprima yang menyumbang
kepada krisis kewangan pada tahun 2008, dan perniagaan penyangak Nick Leeson.
Skandal ini, seperti yang diketahui umum, berlaku di Singapura pada tahun 1995 sehingga
menyebabkan Bank Barings terbaring.
Berhubung dengan skandal Libor, sekurang-kurangnya wujud
dua tulisan yang menganggapnya jenayah pada abad ini. Pertama oleh Robert Scheer dalam The Nation yang menegaskan bahawa banker
antarabangsa moden membentuk kumpulan pencuri seakan-akan dunia tidak pernah
lihat sebelum ini, atau sesungguhnya, dibayangkan. Skandal Libor yang mengakibatkan denda yang
besar dikenakan terhadap Barclays dan mengancam untuk menjebak beberapa
pembiaya terkemuka dunia. Skandal itu mendedahkan
bahawa di sebalik mahligai kewangan dunia wujud limbah kumbahan yang bau
busuk amalan rasuah yang tidak pernah
berlaku sebelum ini. “Baron perompak
zaman moden,” tulis Scheer, “menjarah dengan sekehendak hati pemusnahan secara
keseluruhannya yang tidak terlepas daripada belenggu undang-undang atau hati
nurani dan pada skala yang hampir mustahil untuk difahami.”
Scheer menarik perhatian tentang kesudian Barclays
membayar AS$450 juta sebagai penyelesaian, dalam memohon tawar-menawar dengan
pengawal di London dan Washington. “Adakah
setiap institusi dalam lingkungan kewangan elit mereka melakukannya?” soal
Scheer, membayangkan betapa mudahnya pihak kawal selia tunduk pada banker yang penyangak.
Selain menegaskan bahawa banyak bank yang terlibat, di
samping Barclays, beliau juga mengatakan bahawa The Wall Street Journal mendedahkan skandal ini sepenuhnya empat
tahun lalu, tetapi bank yang diterajui oleh Bob Diamond terus melakukannya. Dan, orang seperti Bob Diamond, meskipun
melakukan kesalahan, pastinya mereka akan terus bebas tanpa tindakan
undang-undang diambil terhadap mereka.
Tulisan kedua datangnya daripada Christopher Matthews dalam Time,
yang pada permulaan penulisan, memetik
Scheer, menyatakan bahawa abad ke-21 bergelumang dengan skandal kewangan dan
skandal perakaunan. “Pertimbangkan
pentingnya kadar tanda aras ini dan rekod industri kewangan terbaharu” hujah
Matthews, “sememangnya, tidak menghairankan banyak pihak dalam akhbar
angkat tangan tentang pengakuan Barclays bahawa bank itu dengan sengaja
mengemukakan kadar palsu untuk memanipulasikan Libor dengan kepentingan bank
berkenaan.”
Matthews cuba menjelaskan mengapa Barclays mengemukakan
angka Libor palsu, yang menurut beliau,
Barclays dan bank besar lain mempunyai keyakinan melakukannya. Berhubung dengan persoalan skandal Libor
merupakan jenayah pada abad ini, beliau cuba melihatnya dari segi kesan
kumulatif skandal ini adalah bahawa orang awam
dan kerajaan tidak lagi mempercayai industri untuk menentukan standard
sendiri untuk kelakuan yang boleh diterima. Keterhakisan keyakinan dalam
industri kewangan oleh ahli perniagaan dan orang awam akan menjejaskan
pertumbuhan ekonomi secara amnya.
Dalam laman webnya, Immanuel Wallerstein, “mengapa skandal Libor penuh skandal,”
menegaskan bahawa memanipulasikan kadar Libor dan memindahkan wang ke tempat berlindung cukai adalah secara
mutlaknya amalan biasa dalam
ekonomi-dunia kapitalis. Matlamat
kapitalisme lagipun adalah pengumpulan modal, lagi banyak lagi bagus. Kapitalis yang tidak memaksimumkan hasil,
satu cara atau sebagainya, tegas beliau,
akan lambat-laun disingkirkan daripada permainan. “Peranan negara,” jelas Wallerstein, “tidak
pernah mengawal atau mengehadkan amalan ini, tetapi sekadar menutup selagi
negara mampu. Sekali-sekala, amalan
kapitalis dan negara didedahkan, tetapi hanya beberapa orang yang dipenjarakan,
atau dipaksa memulangkan keuntungan tidak sah secara teknikal.”
Meskipun skandal Libor akhirnya terbongkar dan dunia
riuh-rendah seakan-akan menuntut
pelaksanaan pembaharuan kewangan, Mikhail Chernov yang menulis dalam Bloomberg, mengingatkan bahawa hukuman
terhadap Libor mungkin lebih teruk daripada jenayah yang dilakukannya. Bagi beliau, Libor wajar terus diamalkan
kerana tidak ada alternatif yang lebih baik: “Libor ialah syaitan yang kita
kenali. Sebelum kita mencampakkannya ke
luar dan memulakan yang baharu, kita sepatutnya mempertimbangkan potensi akibat
yang tidak disengajakan.”
(Nota: Tulisan asal makalah yang pernah diterbitkan dalam Dewan Ekonomi, Oktober 2012.)
No comments:
Post a Comment