Kelebihan Kanak-kanak Dwibahasa

ISNIN, 2 Julai 2018
Oleh:  ZULKIFLI  SALLEH

Beberapa kajian menunjukkan bahawa wujud  kelebihan atau kebaikan untuk penutur dwibahasa, baik orang dewasa mahupun kanak-kanak.  Orang yang bertutur dalam dwibahasa atau alih-mengalih kod, apabila dia semakin tua, penyakit Alzheimer lambat berlaku. Semakin awal seseorang terdedah pada dwibahasa, maka semakin banyak kelebihan yang akan diperolehnya.  Justeru, ibu bapa digalakkan mendidik anak-anak mereka supaya bertutur dalam dwibahasa.

Sebagai imbas kembali, beberapa tahun lalu, Pelita Bahasa pernah menerbitkan makalah yang merujuk  kajian Samantha Fan dan Zoe Liberman di Univeristy of Chicago, diterbitkan dalam Psychological Science, yang mendapati kanak-kanak dwibahasa, dan juga mereka yang hanya terdedah pada bahasa lain secara tetap, mempunyai kelebihan dalam perkara memasuki ke dalam minda orang lain. Fan dan Liberman bersama-sama dua lagi yang  lain, iaitu Boaz Keysar dan Katherine D. Kinzler dalam kajian yang berjudul,  “The Exposure Advantage: Early Exposure to a Multilingual Environment Promotes Effective Communication,” menyatakan dalam abstrak bahawa pendedahan bahasa awal adalah penting untuk perkembangan sistem bahasa formal, tetapi mungkin tidak cukup untuk berkomunikasi secara cekap.  Untuk memahami tujuan penutur, kita mesti mengambil perspektif penuturnya.  Pendedahan multibahasa mungkin menggalakkan komunikasi berkesan dengan mempertingkatkan pengambilan perspektif. 

Kajian itu,  menurut The Economist, menyertai longgokan kajian lain yang menunjukkan bahawa wujud kelebihan kognitif untuk yang dwibahasa. Para penyelidik mendapati bahawa penutur dwibahasa mempunyai fungsi eksekutif yang lebih baik (mengawal perhatian dan perancangan tugas kompleks). Mereka yang menghidap demensia, secara purata, hampir lima tahun kemudian daripada penutur ekabahasa.  Penutur dwibahasa penuh sebelum ini menunjukkan mempunyai kemahiran teori minda yang lebih baik. Akan tetapi, ujikaji ini merupakan yang pertama menunjukkan bahawa faedah sedemikian juga berakru kepada mereka yang hanya terdedah pada bahasa lain semata-mata.

Banyak tahun, kajian menunjukkan bahawa dwibahasa mempunyai himpunan  faedah kognitif, iaitu penumpuan yang lebih baik, kemahiran antara perorangan yang semakin baik, dan bahkan keupayaan untuk pengalaman masa yang berbeza. Kajian baharu menemui satu lagi kelebihan bertutur dalam lebih satu bahasa. Kanak-kanak dwibahasa adalah lebih baik dalam mengecam  suara dan menanggapi maklumat tentang siapakah yang bercakap berbanding dengan rakan sebaya mereka yang ekabahasa, menurut kajian yang ditemui oleh Sekolah Budaya, Pendidikan, dan Pembangunan Manusia di Steinhardt, New York University. Demikian menurut laporan  The Independent  pada Jun 2017, “Bilingual Children Are Better at Recognising People’s Voices, Study Find.”

            Akhbar itu memetik Susannah Levi, yang merupakan pengarang utama dan pembantu profesor sains komunikatif dan kekacauan di Steinhardt, bahawa  kanak-kanak dwibahasa mempunyai kelebihan  tanggapan  apabila memproses maklumat tentang suara penutur. “Kelebihan ini wujud dalam aspek sosial tanggapan pertuturan, yang tumpuan bukannya terhadap memproses maklumat linguistik, tetapi sebaliknya terhadap memproses maklumat tentang siapakah yang bercakap. Pertuturan secara serentak membawa maklumat tentang apakah yang dikatakan dan siapakah yang berkata,” jelas Levi.

            Untuk merumuskan kesimpulannya, Levi menilai kumpulan kecil 41 orang kanak-kanak, iaitu 22 orang penutur bahasa Inggeris ekabahasa dan 19 orang kanak-kanak dwibahasa, yang semua bertutur dalam bahasa Inggeris dan sama ada bertutur ataupun didedahkan kepada bahasa kedua (selain bahasa Jerman), setiap hari. Kanak-kanak ini dibahagikan kepada dua kumpulan berdasarkan umur – mereka yang berusia 10 tahun dan yang lebih tua diasingkan daripada kumpulan yang lebih muda.

            Untuk menilai kemahiran pengecaman suara, kanak-kanak berkenaan diberikan tatasusunan tugas.  Semuanya, misalnya, mereka mendengar seseorang berkata sepasang perkataan yang mereka ketahui dalam bahasa Inggeris dengan  aksen Jerman. Mereka kemudiannya mendengar perkataan yang sama dalam bahasa Jerman dan ditanyakan, sama ada perkataan itu dituturkan oleh orang yang sama ataupun oleh dua orang yang berbeza.

            Mungkin yang tidak memeranjatkan, kanak-kanak yang lebih tua mencapai prestasi yang lebih baik jika dibandingkan dengan kanak-kanak yang lebih muda, yang memperkukuh dapatan daripada kajian sebelum ini yang menunjukkan bahawa menanggapi maklumat tentang siapakah yang berkata bertambah baik adalah mengikut umur.

            Akan tetapi,  kanak-kanak dwibahasa juga mencapai prestasi yang lebih baik jika dibandingkan dengan kanak-kanak yang hanya bertutur dalam satu bahasa. “Kajian ini merupakan ujian kuat faedah kedwibahasaan kerana kajian ini melihat perbezaan dalam kedua-dua bahasa yang biasa  kepada semua peserta dan bahasa yang tidak biasa kepada mereka,” jelas Levi. “Kelebihan dwibahasa berlaku, bahkan dalam bahasa yang tidak biasa.”

            Levi memberitahu mungkin wujud pelbagai alasan bagi kelebihan dwibahasa ini, iaitu kanak-kanak dwibahasa mungkin lebih  biasa mendengar pertuturan beraksen dan bahasa berganda, mereka mungkin lebih baik dalam memberikan tumpuan, mempunyai kawalan kognitif yang lebih baik, dan kemahiran tanggapan sosial yang lebih kuat.

            Meskipun kami perlu menjalankan lebih banyak kajian untuk menjelaskan mengapa kanak-kanak dwibahasa lebih baik dan lebih pantas mempelajari suara yang berbeza, kajian kami ini menyediakan satu lagi contoh faedah bertutur dan memahami pelbagai bahasa,” jelas Levi.

            Satu lagi kajian yang dijalankan oleh lima orang penyelidik, iaitu Elma Blom, Tessel Boerma, Evelyn Bosma, Leonie Cornips, dan Emma Everaert, juga mendapati kelebihan kanak-kanak dwibahasa. Dalam “Cognitive Advantages of Bilingual Children in Different Sociolinguistic Contexts,”  yang diterbitkan melalui laman  web Frontiers in Psychology pada April tahun ini, menyatakan, banyak kajian menunjukkan bahawa kanak-kanak dwibahasa mengatasi kanak-kanak ekabahasa tentang tugas menguji fungsian eksekutif, tetapi kajian lain tidak menunjukkan apa-apa kesan kedwibahasaan. Kajian yang melibatkan tiga orang daripada penyelidik, iaitu Blom, Boerma, dan Everaert  dari Utrecht University, membandingkan tiga kumpulan kanak-kanak dwibahasa di Belanda, berumur enam hingga tujuh tahun, dengan kumpulan kawalan ekabahasa.

            Para penyelidik itu meminati terutamanya menguji, sama ada kelebihan kognitif dwibahasa ditinggirendahkan atau dimodulet oleh konteks sosiolinguistik penggunaan bahasa. Kesemua tiga kumpulan dwibahasa itu terdedah pada bahasa minoriti, di samping bahasa dominan negara (Belanda). Dua kumpulan dwibahasa didedahkan kepada bahasa wilayah (Frisian, Limburgish), dan kumpulan dwibahasa ketiga didedahkan pada bahasa migran (bahasa Poland). Semua kanak-kanak itu menyertai dua tugas memori kerja (lisan, visuospatial) dan tugas perhatian (perhatian pilihan, penindasan gangguan). Kanak-kanak dwibahas mengatasi kanak-kanak ekabahasa dari segi perhatian pilihan. Kesan kognitif kedwibahasaan paling jelas kelihatan dalam kumpulan Frisian-Belanda dan dalam subkumpulan kanak-kanak migran yang secara relatifnya, cekap dalam bahasa Poland. Kesan ini kurang kuat dalam sampel Limburgish-Belanda. Penyiasatan tentang pola respons ujian  flanker, iaitu menguji penindasan gangguan, menunjukkan bahawa kanak-kanak dwibahasaa lebih kerap menunjukkan kesan persaingan respons berbanding dengan kanak-kanak ekabahasa, menunjukkan bahawa kanak-kanak dwibahasa memberikan perhatian terhadap aspek tugas yang berbeza berbanding dengan kanak-kanak ekabahasa. Kesan kedwibahasaan muncul untuk lisan dan memori kerja visuospatial (visuospatial working memory).

            Kajian itu melibatkan 176 orang kanak-kanak, yang dikelompokkan ke dalam empat kumpulan yang berbeza (ekabahasa Belanda, Frisian-Belanda, Limburgish-Belanda, bahasa Poland-Belanda), dengan 44 orang kanak-kanak dalam setiap kumpulan.  Semua kanak-kanak, sama ada berumur enam atau tujuh tahun (72 – 95 bulan) pada masa ujian.  Selain umur, beberapa kriteria pemilihan digunakan.  Kanak-kanak dengan kepintaran tanpa lisan di bawah 70 tidak dimasukkan, sebagaimana kanak-kanak yang set data penuh yang tidak dapat diperoleh. Seterusnya, dalam kumpulan dwibahasa,   kanak-kanak hanya dimasukkan jika sekurang-kurangnya salah seorang ibu bapa mereka bertutur dalam bahasa bukan Belanda dengan kanak-kanak berkenaan, untuk memastikan bahawa semua kanak-kanak ini dapat dianggap dwibahasa.

            Oleh sebab kajian tersebut terlalu teknikal dan ilmiah sifatnya, maka makalah ini hanya  memetik inti pati kajian itu secara ringkas.  Hasil kajian menyokong hipotesis bahawa  kedwibahasaan  mempengaruhi perkembangan perhatian dan mengesahkan bahawa kesan kedwibahasaan terhadap kognisi ditemui di seluruh latar sosiolinguistik, iaitu kanak-kanak memperoleh bahasa wilayah dan kanak-kanak mempelajari bahasa imigran.

            Kajian ini menunjukkan bahawa kesan kognitif kedwibahasaan ditemui dalam kanak-kanak yang menjadi dwibahasa kerana mereka terdedah terhadap  bahasa wilayah, selain bahasa kebangsaan, dan dalam kanak-kanak yang  menjadi dwibahasa kerana (salah seorang) ibu bapa mereka ialah imigran atau pendatang. Perbandingan tugas yang berbeza menunjukkan bahawa pengalaman dwibahasa mempengaruhi terutamanya bagaimana kanak-kanak mengarahkan perhatian mereka terhadap persekitaran: kelihatan bahawa mereka menganggap lebih banyak maklumat merupakan potensi tugas-relevan dan mereka secara relatifnya berjaya dalam menggunakan maklumat ini dalam tugas yang mereka perlu fokus dan memberikan perhatian secara terpilih.

            Dapatan kajian ini menunjukkan bahawa bagi kanak-kanak imigran, kecekapan di rumah atau bahasa imigran adalah penting untuk kelebihan kognitif untuk membangun dan menunjukkan bahawa kesan kognitif untuk penutur  bahasa wilayah adalah ditinggirendahkan atau dimodulet oleh perbezaan dari segi  latar sosiolinguistik.