Oleh: ZULKIFLI SALLEH
.jpg)
Pada awal Mac 2011 lalu, Penerima Hadiah Nobel Ekonomi, Joseph
Stiglitz menulis dalam guardian.co.uk
melahirkan kekagumannya terhadap keajaiban Mauritius, bagaimana ekonomi kecil
mengukir kejayaan yang besar. Negara kecil ini menyediakan pendidikan percuma
hingga ke universiti untuk semua warganegaranya, pengangkutan untuk anak-anak
sekolah, dan penjagaan kesihatan percuma, termasuk pembedahan jantung untuk
semua. Sebaliknya, bahas Stiglitz, negara kaya di Eropah semakin mendapati diri mereka tidak mampu membiayai
pendidikan universiti, dan meminta orang muda dan keluarga mereka menanggung
kos tersebut. Selain itu, beliau
melahirkan kekaguman terhadap negara pulau di pantai timur Afrika yang
mempunyai penduduk 1.3 juta orang yang
Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) tumbuh lebih lima peratus setahun hampir selama 30
tahun dan pendapatan per kapita penduduk
meningkat kepada lebih AS$6700.
Selepas
menyatakan satu demi satu kejayaan Mauritius, Stiglitz cuba menarik perhatian
bahawa “banyak negara, tidak kurang Amerika Syarikat, boleh belajar daripada
pengalaman negara itu.” Bahkan, beliau
pergi lebih jauh dengan polemik bahawa persoalan bukannya sama ada kita mampu
menyediakan penjagaan kesihatan atau pendidikan untuk semua, ataupun memastikan
pemilikan rumah secara meluas. “Jika
Mauritius mampu melakukannya,” tegas Stiglitz, “Amerika dan Eropah yang dari
banyak segi adalah lebih kaya – juga boleh.”
Secara
tersurat atau tersirat, Stiglitz cuba
mendedahkan kelemahan dan kegagalan negara besar atau negara kaya, seperti
Amerika dan negara Eropah mengurus atau mentadbirkan ekonomi mereka. Amerika
dan United Kingdom misalnya, meskipun mula mengalami pertumbuhan ekonomi, kadar
pengangguran di kedua-dua negara, berdasarkan data terkini, masih melebihi
lapan peratus. Tabung Kewangan
Antarabangsa (IMF) baru-baru ini memotong unjuran pertumbuhan ekonomi United
Kingdom untuk tahun 2011 kepada 1.75 peratus – penurunan gred untuk kali
ketiganya dalam setahun. Penurunan unjuran ini mengukuhkan lagi
pandangan umum bahawa Britain menghadapi tahun pertumbuhan yang rendah dan
peningkatan kadar pengangguran yang tinggi dengan sedikit prospek pemulihan
yang mencipta pekerjaan hingga akhir tahun 2012.
Di Eropah, sebuah
demi sebuah negara terpaksa bergelut dengan krisis ekonomi. Krisis hutang yang bermula dengan pelan
penyelamat Greece dan Ireland pada tahun lalu, dikatakan menjadi semakin buruk,
dan negara terbaharu yang meminta diselamatkan, ialah
Portugal. Bergelut dengan situasi kewangan yang semakin teruk,
maka pada pertengahan April lalu, Portugal mula berunding untuk memohon pakej
pelan penyelamat dengan Kesatuan Eropah dan IMF. Negara itu mengikuti langkah Greece dan
Ireland, dua negara yang dikatakan pelan penyelamat terbukti tidak
berkesan.
Yang jelas, pelan penyelamat yang dilaksanakan untuk
kedua-dua negara itu tidak membuahkan hasil. Langkah tersebut dikatakan tidak
menstabilkan pasaran, tidak menggalakkan pertumbuhan ekonomi, dan tidak
memberikan inspirasi kepada perubahan hati tentang kredit. Sebaliknya, menurut pemerhatian, pelan
penyelamat bersyarat yang dikenakan terhadap Greece, Ireland, dan Portugal,
membawa kepada kitaran tersembunyi dan bahaya yang berpunca daripada potongan
perbelanjaan dan peningkatan cukai yang mewujudkan kebekuan ekonomi,
kegelisahan sosial, dan pergolakan ekonomi.
Tatkala Portugal
merayu-rayu diselamatkan, Greece
terus diheret ke dalam kancah
krisis. Laungan suara masih lantang
mendesak kerajaan Greece supaya menyusun semula hutangnya kerana semakin
dibimbangi bahawa pelan penyelamat 110 bilion euro gagal menyelamatkan negara
itu daripada krisis kewangan yang sangat teruk dan memaksa orang biasa hidup
dalam era jimat cermat yang sia-sia. Krisis terbaharu Greece ini mendedahkan
kegagalan langkah jimat cermat, dan negara itu, seperti yang didakwa pada
pertengahan April lalu oleh salah seorang anggota parti Perdana Menteri
George Papandreou,
“negara itu terperangkap dalam ‘kitaran ganas’, tidak mampu membebaskan dirinya
daripada krisis dengan dasar yang hanya mendalamkan lagi kemelesetan.” Di tengah-tengah spekulasi tentang kemampuan
negara itu mengelakkan kemungkiran, tercetus gelombang keingkaran awam yang
mendorong banyak orang berfikir bahawa Greece menjadi negara yang dapat dikawal.
Sementara
itu, Ireland kemungkinan terjerumus ke
dalam dekad yang hilang, seperti yang
dialami oleh Jepun suatu ketika dahulu.
Wujud persamaan antara kemelesetan di Jepun dengan Ireland, tetapi
bolehkah kerajaan Irish belajar daripada Jepun dan mengelakkan dekad
yang hilang? tanya Lisa O’Carroll dalam blognya dalam gurdian.co.uk. Pastinya,
ekonomi berbeza. Pastinya, Jepun
mempunyai mata wangnya sendiri. Pastinya, masalah fiskal dan politik Ireland wujud, tanpa mempedulikan bencana
perbankan Ireland. Tulis Lisa, “Akan tetapi, kita mempunyai krisis perbankan,
harga aset runtuh, peningkatan besar-besaran dalam jumlah pinjaman tidak
berbayar, deflasi, nyah penuilan (deleveraging),
masalah kunci kira-kira dalam bank, perniagaan, dan isi rumah, keadaan
tergesa-gesa oleh sektor swasta untuk membayar balik hutang, pengaturan
institusi yang mesra antara banker dengan pusat kuasa, kegagalan berulang-ulang
kali percubaan terhadap permodalan semula, dan akhir sekali, penyusunan semula
yang dalam sistem perbankan Jepun dan Irish.”
Lisa merumuskan “wujud lebih banyak persamaan berbanding dengan
perbezaan dalam cerita ini.”
Ekonomi Greece dan
Ireland telah pun menjadi bingung daripada kadar faedah empat hingga enam
peratus dan penguncupan belanjawan drakonian yang dikenakan oleh pelan
penyelamat Kesatuan Eropah atau IMF 110
bilion euro untuk Greece dan 80 bilion euro untuk Ireland. Sejak Ireland melancarkan program jimat
cermat fiskalnya dua tahun lalu, ekonomi negara itu menguncup sebanyak
sekurang-kurangnya 11 peratus, manakala ekonomi Greece merosot sebanyak 6.5
peratus antara suku tahun keempat 2009 dengan 2010. Dalam keadaan seperti ini, ahli ekonomi
Nouriel Roubini dilaporkan menegaskan, “untuk seketika, tidak ada negara akan
mampu mengurangkan beban hutang awam dan bahawa akhirnya, kedua-dua negara
berkenaan akan mungkir.
Portugal yang merayu
pertolongan untuk menyelesaikan beban hutangnya daripada IMF dan Kesatuan
Eropah pada awal April sepatutnya menjadi amaran kepada demokrasi di
mana-mana. Demikian tulis Robert M. Fishman dalam The New York Times,
“Portugal’s Unnecessary Bailout” dengan menarik perhatian bahawa Portugal
mempunyai prestasi ekonomi yang kuat pada tahun 1990-an dan mengurus
pemulihannya daripada kemelesetan global lebih baik daripada beberapa negara
lain di Eropah. Namun begitu, bahas
Fishman, “negara itu menjadi sasaran tidak adil dan tekanan sembarangan
daripada peniaga bon, spekulator, dan penganalisis penarafan kredit yang kerana
pendek akal atau alasan ideologi, kini
berjaya menyingkirkan satu pentadbiran yang dipilih secara demokratik dan
berpotensi mengikat tangan kerajaan yang baru.”
Seterusnya, beliau mengingatkan
bahaya kuasa pasaran yang jika dibiarkan
tanpa dikawal selia, boleh membawa ancaman untuk menggerhanakan kapasiti
kerajaan demokratik, bahkan mungkin Amerika, untuk membuat pilihan mereka
sendiri tentang cukai dan perbelanjaan. Tanpa menafikan bahawa kesukaran
Portugal mempunyai persamaan dengan Greece dan Ireland kerana tiga negara ini
menerima pakai euro sedekad lalu bermakna mereka perlu menyerahkan kawalan
terhadap dasar monetari mereka, dan peningkatan secara tiba-tiba premium risiko
yang pasaran bon diserahkan kepada hutang kedaulatan ialah pemacu segera untuk
memohon pelan penyelamat.
Walau bagaimanapun, Fishman
menegaskan bahawa krisis Portugal
berbeza sama sekali dengan Greece dan
Ireland. Bagi negara itu, tidak sesuatu
yang tulen yang mendasari krisis.
Institusi dan dasar ekonomi di Portugal yang sesetengah penganalisis
lihat kecacatan dengan putus asa pernah
mencapai kejayaan yang ketara sebelum negara Iberia yang mempunyai penduduk 10
juta orang tertakluk kepada gelombang demi gelombang serangan peniaga bon.
George Irvin dalam guardian.co.uk,
“Portugal Bailout: Three Scenarios for
Europe's Economic Future,” menulis bahkan IMF kini memikirkan bahawa Greece
akan mungkir tidak berapa lama lagi. “Namun begitu, syarat yang dikenakan
terhadap pelan penyelamat Portugal bernilai antara 80 hingga 90 bilion euro
yang kini sedang dirundingkan kelihaan sama-sama drastik, dan menyebabkan
keadaan bertambah buruk, European Central Bank (ECB) mula menaikkan kadar
faedah yang bermakna bahawa Portugal juga
mungkin akhirya mungkir.
Bagi Irvin, Eropah berhadapan
dengan tiga kemungkinan senario untuk
baki 2011. Pertama, senario “berita
baik,” adalah bahawa jangkitan tidak merebak ke Sepanyol dan bahawa keadaan akan
kekal juga secara relatif bahkan jika ekonomi pinggir terus menguncup. Kedua, senario “berita buruk” adalah bahawa
Sepanyol mungkin menjadi mangsa lagi kepada pasaran bon dan agensi penarafan
pada tahun ini. Sepanyol hari ini mengalami pertumbuhan yang perlahan dan
pengangguran yang tinggi berbanding dengan Portugal, dan cajas (bank simpanan)
terlalu terdedah pada hutang lapuk gelembung harta tanah yang
meletus. Irvin memetik Bloomberg yang menganggarkan bahawa bank-bank Sepanyol
mempunyai jumlah hutang 85 bilion euro yang matang pada tahun 2011. Ketiga, senario “berita benar-benar buruk”
bahawa secara peribadi, beliau ragu-ragu Sepanyol akan digulingkan pada
2011. Jangkitan bukan hanya tentang
pasaran mengasak kadar faedah meningkat, tetapi juga berlaku apabila pasaran
tidak lagi percaya ubat yang sakit boleh menjadi berkesan. “Jika sebuah negara mungkir, domino yang
masih ada menunggu giliran untuk melakukan perkara yang sama.”
PIGS, iaitu Portugal, Ireland,
dan Greece telah terjebak dalam krisis hutang dan terpaksa diselamatkan. Satu lagi negara PIGS, iaitu Sepanyol
diyakini akan mengalami nasib yang sama. Bola api antara Sepanyol dengan
Portugal jelas kelihatan. Walau bagaimanapun, Irvin melihat jauh dengan merumuskan bahawa tanpa mempedulikan sama
Sepanyol dapat bertahan pada tahun ini, pastinya pergolakan yang teruk sedang
menunggu Eropah.
Pada masa yang sama, IMF
mengeluarkan amaran bahawa masalah hutang Eropah membawa risiko kestabilan
kewangan. Risiko keruntuhan baru yang
menimpa bank berakhir dalam tempoh enam lalu, tetapi sistem kewangan masih
lemah selama empat tahun selepas krisis yang menyebabkan ekonomi global
terheret ke dalam kegawatan yang teruk.
Dalam laporan setengah tahunnya, Financial Stability Report, IMF berkata
bahawa masalah hutang kedaulatan menjejaskan Eropah dan keadaan mudah terdedah
bank-bank menimbulkan risiko terhadap kestabilan dan pemulihan ekonomi. Selepas
mesyuarat terakhir IMF pada Oktober lalu, Ireland dan Portugal menyertai Greece
dalam memohon pelan penyelamat supaya mereka dapat keluar daripada kesukaran
kewangan mereka. Menurut laporan itu, “kunci kira-kira kedaulatan masih
tertekan di banyak ekonomi maju, seperti yang ditunjukkan oleh peningkatan
ketidakstabilan pasaran bon kedaulatan di beberapa negara zon euro sepanjang
enam bulan lalu.”
Untuk memburukkan lagi keadaan,
pada pertengahan April lalu, IMF bertelagah dengan Canselor George Osborne dan
Gabenor Bank England, Mervyn King, selepas agensi yang beribu pejabat di
Washington itu melahirkan kebimbangannya terhadap keengganan Britain menyokong
pakej pendanaan untuk menyelesaikan krisis zon euro. Pengarah Urusan IMF, Dominique Strauss-Kahn, mengingatkan bahawa Eropah
perlu muncul dengan pelan koheren untuk menangani hutang kerajaan berikutan
pelan penyelamat Ireland dan Greece.
Beliau mengkritik percubaan sedikit demi sedikit untuk menyelesaikan
masalah hutang setiap negara, yang para pengkritik percaya boleh membawa kepada
ketidakstabilan dan melemahkan keyakinan para pelabur di Eropah.
Sementara itu, Olivier
Blanchard, Ketua Ahli Ekonomi, IMF berkata bahawa krisis hutang Eropah adalah
satu isu paling penting yang mengganggu ekonomi duna dan mencegah pemulihan
keyakinan: “Bagaimana Eropah akan keluar
dari lubang ini merupakan isu yang besar.”
IMF, seperti yang difahami mahu Brussels menyelaraskan strategi jangka
panjang dengan kemudahan pendanaan yang negara yang berhutang dapat
memperolehnya tanpa memerlukan rundingan selanjutnya. Para pemimpin zon euro bersetuju melaksanakan
Mekanisme Kestabilan Eropah (ESM) bernilai 500 bilion euro, tetapi skim belum
bersedia hingga tahun 2013 dan bergantung pada Perancis dan Jerman yang
menerajui penaja jamin dana itu.
Walau bagaimanapun, Osborne
menyatakan pendiriannya yang jelas bahawa beliau percaya menyelesaikan masalah
hutang negara zon euro merupakan perkara untuk zon euro itu sendiri dan tidak
melibatkan Kesatuan Eropah yang lebih luas, yang termasuk negara yang memiliki
mata wang mereka sendiri. United Kingdom
dijangkakan turut serta dalam
mengumpulkan 85 bilion hingga 90 bilion euro untuk membantu Portugal, tetapi
Osborne memberitahu Perancis dan Jerman bahawa tidak ada lagi wang tunai dari
United Kingdom untuk pelan penyelamat zon euro selepas membantu Portugal.
Sekali lagi Kesatuan Eropah
menjadi tumpuan yang menurut majalah The
Economist dalam keluaran akhir Mac lalu, adalah cacat: bagaimana kelemahan
para pemimpin nasional melumpuhkan pembuatan keputusan dalam Kesatuan Eropah.
Apabila Enda Kenny, Perdana Menteri baru Ireland memohon ihsan dalam sidang
kemuncak Kesatuan Eropah agar diringankan lagi terma pelan penyelamat,
rakan-rakan sejawatan mempersendakan satu daripada hujah beliau: bahawa beliau dipilih secara besar-besaran
atas janji mendapatkan urus janji untuk negaranya. Jadi apa? Kita semua ada pilihan raya, kata
mereka. Dua minggu selepas Kenny merayu,
satu lagi sidang kemuncak Kesatuan Eropah dibayangi oleh peletakan jawatan Jose
Socrates, Perdana Menteri Sosialis Portugal.
Dua hari kemudian, Angela Merkel, Canselor Jerman, yang terlalu berkuasa
menundukkan Eropah mengikut keazamannya berhubung dengan krisis euro,
dilemahkan oleh dua pilihan raya negeri.
Sekutu utamanya di Eropah, Nicolas Sarkozy dari Perancis, ditundukkan
dalam pilihan raya tempatan pada hari
yang sama.
Majalah itu menyatakan satu
demi satu kelemahan lain. Di
Mediterranean, Perdana Menteri Italy, Silvio Berlusconi, baru sahaja muncul di
mahkamah untuk tuduhan pertama daripada beberapa kes perundangan yang boleh
membawa ancaman melemahkan kepimpinannya. José Luis Rodríguez Zapatero Sepanyol terlalu idak popular di negaranya. Di bahagian utara Eropah, parti-parti
antiimigran di Denmark, Belanda, dan Sweden mempunyai pengaruh politik
baru. Di Finland, parti True Finns
dijangkakan memenangi pilihan raya pada 17 April. Dan di Brussels, Perdana Menteri penjaga
terpaksa mentadbirkan Belgium tanpa kerajaan sejak pilihan raya Jun 2010. “Secara ringkas, hari-hari ini, sidang
kemuncak seakan-akan wad hospital gila,
dipenuhi dengan tangan dan kaki yang patah, berbaju pasung, dan menghidap sakit
yang membawa maut. Tidak hairan, para
pemimpin Kesatuan Eropah terpaksa bertungkus-lumus untuk mengubati krisis
hutang kedaulatan.”
Memetik klasik Agatha Christie, siapa yang melakukannya
dalam Murder on the Orient Express,
sejarawan Niall Ferguson muncul melalui
kolumnya dalam Newsweek, “Murder on the EU Express”: Dengan
kesatuan monetari yang berpecah belah, tuding jari bermula. Siapa sebenarnya membunuh Eropah? Masalah mata-mata gelap Belgian, Hercule Poirot
adalah bahawa terlalu banyak suspek.
Kematian aneh Kesatuan Eropah mungkin terbukti menjadi kes yang agak
sama. “Bukan hanya krisis ekonomi memasuki lubang kewangan hampir semua negara
Kesatuan Eropah,” tulis Ferguson, “tetapi juga mendedahkan rasa keberatan yang amat
sangat bagi negara yang kurang terjejas untuk menyelamatkan negara yang
terjejas dengan teruk.”
Krisis memacuk bukan hanya
satu, tetapi dua baji yang memecahbelahkan
ekonomi Eropah. Pertama, berlaku
perselisihan politik fundamental antara
17 anggota Kesatuan Eropah yang menyertai kesatuan monetari dengan 10 anggota
yang tidak menyertainya. Kemudian, dalam
zon euro, wujud perselisihan yang sengit antara teras yang dikuasai oleh Jerman
dengan pinggir yang sakit, iaitu negara yang disumpah dengan akronim yang tidak
elok, iaitu PIGS.
Pada mulanya, jari ditudingkan
kepada Menteri-menteri Kewangan PIGS sebagai suspek. Kemudian, apabila defisit Ireland terlalu
besar, suspek nombor dua ialah bank-bank Eropah kerana menyelamatkan sektor
perbankan yang sembap di negara itu.
Namun, Ferguson mengingatkan bahawa sejak bertahun-tahun kereta api
penyatuan Eropah berjalan atas subsidi Jerman, tetapi kini tidak lagi. Oleh
sebab proses penyepaian semakin pantas tahun ini kerana ekonomi pinggir lembap
dan kerajaan mereka digulingkan, jangan salahkan mangsa. “Para pengundi Jerman
yang melakukanya,” kerana angin atau mood mereka boleh disimpulkan
seperti yang berikut: No More Herr Nice Guy.
Mungkinkah zon euro berkecai? Mungkinkah Kesatuan Eropah
mati? Demikian persoalan yang dibangkit
dari semasa ke semasa akibat krisis yang berpanjangan yang melanda Eropah. Jika selama ini negara gagal lebih bersebati
dengan negara Dunia Ketiga, tetapi kini, negara Dunia Pertama, khususnya Eropah tidak dapat mengelakkan diri mereka daripada
igauan ngeri itu. Sebaliknya, negara Amerika Latin yang sentiasa bergelut
dengan krisis kewangan, pergolakan politik, dan kegelisahan sosial, dengan
bangga berjaya mengharungi kemelesetan global.
Dan, memetik semula Joseph Stiglitz, negara kecil, seperti Mauritius,
boleh diteladani oleh negara kaya, seperti Amerika dan beberapa negara di
Eropah.
(Nota: Makalah asal yang pernah diterbitkan dalam Dewan Ekonomi, Jun 2011.)
No comments:
Post a Comment