Oleh: ZULKIFLI SALLEH
Bagi Tun Mohamed Suffian Hashim, kuasa kehakiman ertinya kuasa untuk
membicarakan dan menentukan pertikaian tentang hak dan liabiliti sejajar dengan
kehendak Perlembagaan dan undang-undang – iaitu pertikaian antara Persekutuan
dengan negeri, antara negeri dengan negeri, antara rakyat Persekutuan atau negeri, dan antara rakyat dengan
rakyat. Kuasa kehakiman juga bermakna
kuasa untuk menentukan, sama ada seseorang telah melakukan jenayah atau tidak
dan hukuman yang wajar ke atasnya (Mohamed Suffian, 1990: 62). Ringkasnya,
kuasa kehakiman ialah sebagai “kuasa untuk mendengar dan mengadili pertikaian”
(Abdul Aziz, 2015: 60).
Akan
tetapi, Suffian menjelaskan bahawa jika hakim berasa bebas memasukkan berat
sebelah serta prasangka peribadi dalam menjalankan kewajipannya, sudah pasti
akan terdapat keadaan yang sungguh membimbangkan (Mohamed Suffian, 1987:
26). Mohd. Salleh Abas juga mempunyai
pandangan yang sama apabila beliau menegaskan, oleh sebab tugas hakim-hakim
ialah untuk menyelesaikan pertelingkahan, sama ada antara individu atau antara
satu individu di suatu pihak dengan pihak berkuasa kerajaan di suatu pihak yang
lain, maka adalah sangat penting supaya kehakiman bersifat bebas agar mereka
dapat menjalankan tugas mereka dengan sempurna (Salleh, 1989: 55).
Menurut
Badan Peguam Malaysia, penghakiman Suffian sering dipetik di mahkamah hari
ini, dan meskipun sesetengah
penghakimannya dibuat 30 tahun lalu atau lebih, penghakimannya menjadi
asas yang menyebut dengan terang prinsip
yang betul yang beliau terapkan dengan mengambil kira kedua-duanya, iaitu
undang-undang seperti yang diterapkan dan sebagai bagaimana undang-undang itu
patut diterapkan terhadap latar belakang keadilan dan common law (Badan Peguam Malaysia,
2006).
Selain
itu, yang jelas, sebagai hakim, Suffian bersusah payah bukan hanya melakukan
penyelidikan menyeluruh, tetapi semua keputusannya ditulis dengan ketinggian
kualiti dan gaya yang unik yang mudah untuk difahami. Penghakiman beliau
ditulis dalam bahasa yang mudah dan jelas dan tidak pernah lembap dan
berjela-jela. Suffian bukan hanya amat
dihormati di Malaysia dan Singapura, tetapi sangat dihormati di
peringkat antarabangsa oleh Komanwel Peguam dan Hakim. Beliau dikenali secara
peribadi kepada kebanyakan hakim terkenal Privy Council, Mahkamah Rayuan, dan Dewan Pertuanan di England. Suffian ialah
Kehakiman Malaysia yang paling dihormati dan sangat disanjung (Badan Peguam
Malaysia, 2006).
Suffian
bersara pada November 1982 setelah menyumbangkan bakti lebih 30 tahun. “Pada kedudukannya sebagai hakim,
beliau dikatakan telah membuat lebih 1000 penghakiman, semuanya dibuat dengan
hujah intelektual dan kejelasan
undang-undang (Chamil, 2007: 255). Walau
bagaimanapun, Suffian tidak menganggap dirinya reformer, sebaliknya
sebagai gradualist dan traditionalist (Morais, 1980: 37 - 38)
Perdana
Menteri Tun Dr. Mahathir Mohamad dalam ucapan sempena Majlis Perpisahan untuk Yang Amat Arif, Tun
Mohamed Suffian bin Hashim, Ketua Hakim Negara pada 11 November 1982, menyentuh
pengalaman Suffian sebagai
juruhebah dengan All India Radio dan British Broadcasting Corporation atau BBC.
“Saya percaya pengalaman beliau dengan
kedua-dua ini telah membolehkan beliau memberi ucapan-ucapan dan judgement
beliau dalam bahasa yang senang dan
mudah difahami. Jarang sungguh seorang peguam dapat menulis dengan menggunakan
bahasa yang senang dan mudah difahami. Malahan ramai peguam yang suka menulis
dan bertutur bahasa yang berbunyi tinggi melangit, sekurang-kurangnya kepada layman
seperti saya” (Pejabat Perdana Menteri, t.t.).
Walau
bagaimanapun, Suffian mengakui bahawa mungkin, tetapi sukar untuk menjelaskan
perkara undang-undang dalam bahasa yang mudah.
Setakat ini, hanya seorang Hakim, Lord Denning, berjaya berbuat
demikian, tetapi beliau mempunyai minda kelas pertama (Morais, 1980: 76). “Saya
bekerja keras untuk menjadikan penghakiman saya mudah difahami. Dan saya akan
fikirkan kebanyakan penghakiman adalah mudah difahami, terutamanya jika saya
tahu bahawa penghakiman itu ditujukan dan khas untuk majistret. Akan tetapi,
untuk menjadikan mudah, beberapa kemuliaan (dignity) akan hilang dalam
proses itu. Saya belajar untuk menulis
secara mudah apabila saya penyiar radio
ketika perang. Pendengar radio tidak
dapat berpatah balik sekiranya mereka terlepas sesuatu, maka penyiar mesti
sampai kepada mereka kali pertama setiap masa (Morais, 1980: 76).
Bersama-sama dengan beberapa orang hakim lain dari
Mahkamah Persekutuan, Suffian pernah mendengar rayuan Dato’ Harun Idris, yang melibatkan
rasuah dan pecah amanah. Suffian yang mendengar rayuan itu mengesahkan
keputusan hakim Mahkamah Tinggi bahawa Harun didapati bersalah. Kes yang
berlaku pada tahun 1970-an itu dianggap
berprofil tinggi kerana Harun ialah bekas Menteri Besar Selangor dan bekas
ketua pemuda UMNO, mempunyai jumlah pengikut yang banyak dan sesetengahnya sanggup “berkorban” demi
Harun. Harun dan perngikut setianya bukan sahaja mencabar kepimpinan Perdana
Menteri Tun Hussein Onn, tetapi juga mereka
mencemarkan integriti badan
kehakiman dan kedaulatan undang-undang. Namun begitu, Suffian tidak tunduk pada
kekuatan Harun dan kemahuan kumpulan ramai yang berdiri teguh di belakangnya. Victor Morais memberikan liputan terperinci
tentang kes Harun Idris ini (Morais, 1980: 126 – 154).
Satu
lagi kes, yang patut disebut di sini, berkait dengan pelantikan Undang Luak
Jelebu. Kes yang difailkan di
Mahkamah Tinggi Seremban itu akhirnya dibawa ke Mahkamah Persekutuan. Dalam
Kes Othman Baginda lawan Syed Alwi Idrus itu, Mahkamah Persekutuan, pada 26 September 1980, dengan para hakim
yang terdiri daripada Raja Azlan Shah,
Ketua Hakim Malaya; Salleh Abas, Hakim Mahkamah Persekutuan; Ibrahim Manan,
Hakim Mahkamah Persekutuan; dan Hakim Hashim Yeop A. Sani membuat penghakiman
seperti yang disebut oleh Rais Yatim (2004: 418), “muktamadlah kes tersebut dan
Musa terlepaslah daripada sebarang angkara berkaitan pusaka adat yang dituntutnya
itu.”
Sebaliknya,
Tun Suffian Hashim, Ketua Hakim Negara, bersetuju dengan keputusan Mahkamah Tinggi Seremban bahawa
mahkamah mempunyai bidang kuasa untuk membuat keputusan tentang pemilihan
Undang Luak Jelebu, sebagaimana mahkamah mempunyai bidang kuasa untuk
menentukan kesahan pemecatan penjawat awam oleh Suruhanjaya Perkhidmatan Awam
apabila tindakan itu dicabar. Suffian
berhujah, “sama ada Undang dipilih secara sah ataupun tidak, pastinya merupakan
persoalan yang perlu dikendalikan secara bijaksana, dan persoalan politik
adalah secara terbaiknya diselesaikan
melalui cara politik; tetapi apabila memerlukan perlembagaan dan undang-undang,
saya fikir, perkara itu diselesaikan
oleh mahkamah, maka sehingga perlembagaan sesuai dipinda, mahkamah tidak
mempunyai alternatif, kecuali dengan
menjalankan tugas sebaik-baik mungkin, meskipun akan menimbulkan kesan yang
tidak menguntungkan dengan mencampakkan mahkamah ke gelanggang politik.”
Raja
Azlan Shah membuka hujah dengan “kita diamanahkan dengan isu yang serius dan
perlu dikendalikan secara bijaksana, iaitu sama isu perisytiharan bahawa
pemilihan Undang Jelebu ke-15 yang dimaksudkan adalah ultra vires hukum adat atau perlembagaan Luak Jelebu. Seterusnya,
Raja Azlan Shah antara lain berhujah bahawa Dewan Keadilan dalam kes ini
telah merestui pelantikan Undang Jelebu ke-15, dan Dewan Keadilan merupakan
forum yang paling sesuai untuk melaksanakan fungsi berkenaan berbanding dengan
panel lima orang hakim. Terbuka kepada
mahkamah di negara ini untuk menolak remedi dengan alasan bahawa forum ini
adalah bukan kesenangan. Doktorin ini
adalah bahawa mahkamah mungkin enggan melaksanakan bidang kuasa dengan alasan
badan lain adalah lebih sesuai.
Dengan mempertahankan bahawa Dewan Keadilan mempunyai autoriti
untuk membuat penentuan, Salleh Abas
merumuskan: “Perkataan ‘merestui pelantikan’ yang digunakan dalam minit untuk mencatatkan keputusan Dewan
Keadilan dan Undang pada akhir perbincangan tertutup selama satu jam, yang diterjemahkan ke dalam
bahasa Inggeris, giving its blessing,”
pada pandangan saya, “menyampaikan maksud bahawa Dewan Keadilan dan Undang
mempunyai pendapat yang serupa dan
bersetuju dengan kesahan pelantikan
responden kedua sebagai Undang Jelebu ke-15.”
Meskipun
benar bahawa Perkara XVI itu tidak menyatakan dengan sendirinya kesahan
tindakan tidak boleh dipersoalkan di mana-mana mahkamah, Ibrahim Manan, Hakim Mahkamah Persekutuan, berpendapat kesan
berpadu Perkara XVI dan XIV dalam Perlembagaan Negeri dibaca dari sudut Perkara
71 Perlembagaan Persekutuan adalah bahawa Dewan Keadilan berhasrat menjadi
autoriti tunggal untuk menentukan dan memberikan nasihat tentang
pertikaian. Dengan alasan ini,
beliau mengatakan bahawa mahkamah tidak
mempunyai bidang kuasa untuk membicarakan pertikaian ini.
Hakim
Hashim Yeop A. Sani berpendapat bahawa
untuk memperluas bidang kuasa mahkamah untuk memasukkan penghukuman tentang
perkara itu, seperti penggantian Pembesar-Pembesar Memerintah akan ultra vires Perkara 71. Menurut beliau, dalam konteks Perlembagaan
Negeri Sembilan, Dewan Keadilan sudah pasti mesti dianggap sebagai penjaga adat
di Negeri Sembilan. Susunan anggota
Dewan Keadilan menunjukkan hasrat ini mula-mula lagi. Nasihat Dewan Keadilan dalam perkara adat
oleh itu, mesti dianggap sebagai mengikat dan muktamad kerana jika tidak akan
mencetuskan ketidakpastian.
Keputusan
Mahkamah Persekutuan itu bukan sahaja memberikan penyelesaian undang-undang
tentang pelantikan Datuk Musa Wahab sebagai Undang Luak Jelebu ke-15, bahkan
juga memberikan tafsiran yang jelas dan muktamad tentang autoriti Dewan
Keadilan dan Undang berhubung dengan
Adat Perpatih di Negeri Sembilan.
Merujuk kepada penghakiman yang dibuat oleh keempat-empat hakim
berkenaan jelas bahawa mahkamah di negara ini tidak mempunyai bidang kuasa
untuk mencampuri apa-apa jua keputusan Dewan Keadilan tentang hal yang
berkaitan dengan Adat Perpatih.
Keputusan ini juga merupakan peristiwa penting dalam amalan Adat
Perpatih di negeri ini. Rais Yatim (2004:
417) merumuskan keputusan tersebut:
“Dalam hal-hal berkaitan adat atau pemilihan ketua adat, seperti Undang,
mahkamah sivil tidak wajar melibatkan diri atas kuat kuasa Perkara 71,
Perlembagaan Persekutuan dan Perkara 32, Undang-undang Tubuh Perlembagaan
Negeri Sembilan. Justeru, soal siapa
yang sah menjadi Undang atau Yang Dipertuan Besar tetap berada dalam bidang
kuasa institusi ada itu sendiri.”
Menerusi penghakiman Mohd. Salleh Abas dan Raja Azlan
Shah yang mewakili penghakiman majoriti kes tersebut, dengan berasaskan
keterangan Dewan Keadilan dan Undang yang telah pun memberikan restu terhadap
pelantikan Musa Wahab, maka mahkamah berpendapat tidaklah wajar dipertikaikan
lagi pelantikan itu. Sementara itu, Tun Suffian Hashim, Ketua Hakim Negara ketika
itu, berbeza pendapat. Beliau menerusi
penghakiman yang bercanggah, berpendapat mahkamah berhak membangkitkan isu
pelantikan Musa, walaupun Dewan Keadilan memang mempunyai bidang kuasa
tertinggi tentang adat di Negeri Sembilan (Rais, 2004: 418 – 419).
Yang
menarik dalam kes ini, ialah para hakim bukan sahaja membuat
penghakiman yang berbeza daripada penghakiman Ketua Hakim Negara, tetapi
juga beliau betul-betul keseorangan.
(Dipetik daripada Bab Sembilan, Pengukir Sejarah Pembina Bangsa, Jilid II, yang dapat diperoleh melaljui e-Sentral.)
No comments:
Post a Comment