Oleh: ZULKIFLI SALLEH
Pada pertengahan Februari
lalu, Latvia mengadakan pungutan suara atau referendum: Apakah bahasa
saya? Keputusan pungutan suara yang
diadakan itu menunjukkan penolakan yang jelas terhadap bahasa Rusia sebagai
bahasa rasmi kedua di negara itu. Seandainya keputusan adalah sebaliknya, maka
bukan sahaja bahasa Rusia diterima sebagai bahasa rasmi kedua Latvia, tetapi
juga bahasa itu menjadi salah satu bahasa dalam Kesatuan Eropah, tanpa
memerlukan keanggotaan negara Rusia sendiri.
Beberapa pilihan raya telah dan akan berlangsung pada
tahun ini . Pilihan Raya Presiden Rusia
baru sahaja selesai pada Mac lalu. Negara lain yang turut tersenarai ialah Perancis dan Amerika Syarikat, dan kemungkinan
besar Malaysia. Dalam mana-mana pilihan
raya, semasa kempen adalah mengenai isu, dan selepas keputusan diketahui adalah
mengenai angka. Lazimnya, isu berkait
dengan ekonomi, keselamatan, dasar luar, dan tidak ketinggalan peribadi calon
yang bertanding. Pendek kata, banyak isu yang diketengahkan, tetapi ada kalanya
diibaratkan “senjata makan tuan.”
Amerika Syarikat yang akan mengadakan Pilihan Raya
Presiden pada November ini, kini rancak dalam pemilihan awal Parti Republikan
untuk menentukan calon Presiden yang akan menentang Barack Obama daripada Parti
Demokratik. Pada peringkat pemilihan
awal ini, bahasa juga mendapat perhatian
calon-calon Republikan yang bertanding.
Apabila salah seorang calon, iaitu Newt Gingrich
memberitahu Saluran Yahudi, iaitu stesen
televisyen kabel bahawa orang Palestin
hanya “umat yang direka,” sehingga mencetuskan kontroversi, beliau menggunakan
hujah bahasa dan budaya. Tegas beliau, tidak wujud bahasa dan budaya Palestin,
sebaliknya yang wujud ialah bahasa dan
budaya Arab. Gingrich bermaksud bahawa
oleh sebab orang Palestin merupakan orang Arab kerana mereka bertutur dalam
bahasa Arab, mereka adalah sebahagian kolektiviti yang tidak tentu bentuknya,
dan dengan itu, kurang kualiti, iaitu bahasa, budaya, dan tradisi yang unik
yang berkait dengan taraf negara. Menteri Kabinet Israel, Uzi Landau yang
bersetuju dengan Gingrich dan mendakwa bahawa “umat Palestin tidak mempunyai
bahasa dan budaya mereka sendiri, sebaliknya merupakan sebahagian dunia Arab
yang lebih luas.”
Meskipun dengan menafikan kewujudan umat Palestin,
Gingrich memperlihatkan kejahilan serta keangkuhannya demi meraih undi orang
Yahudi di Amerika, wujud sesuatu yang sepatutnya diberikan perhatian supaya tidak sekali-kali memandang remeh
terhadap bahasa dan budaya. Sesungguhnya, kewujudan sesuatu bangsa boleh
dinafikan jika bangsa berkenaan tidak
lagi menggunakan bahasa ibunda mereka.
Dalam maksud yang mudah, “hari ini anda menggadai bahasa anda, nescaya
esok atau lusa, bangsa anda sendiri tergadai.”
Pada akhir Disember tahun lalu, salah seorang calon
Presiden, iaitu Rick Perry, menyatakan
beliau akan menyokong pelaksanaan bahasa Inggeris sebagai bahasa kebangsaan,
ketika beliau menjawab soalan dalam majlis pengumpulan dana untuk Parti
Republikan di Cerro Gordo County. “Saya ingin melihat bahasa Inggeris dijadikan
bahasa rasmi kerajaan negara ini,” jelas beliau. Dua orang lagi calon, iaitu Michele Bachmann yang kini menarik diri, dan
Newt Gingrich menyokong idea tersebut.
Walaupun Rick Perry sejak awal-awal lagi menarik
diri, pemartabatan bahasa Inggeris terus
bergema. Pada pertengahan Mac lalu, Rick
Santorum, salah seorang pencabar utama dalam pemilihan Republikan, seakan-akan
memberi kata dua kepada penduduk Puerto Rico dengan mencadangkan bahawa
jika mahu taraf negara, mereka
sepatutnya menerima pakai bahasa Inggeris sebagai bahasa rasmi mereka. Dalam temu bual dengan akhbar El Vocero, Santorum berkata bahawa
beliau menyokong hak penentuan nasib sendiri
penduduk Puerto Rico dari segi status politik pulau itu.
Namun, beliau menegaskan bahawa beliau tidak menyokong negeri yang
bahasa Inggeris bukan bahasa utama.
“Sebagaimana mana-mana negeri lain,” jelas Santorum, “Puerto Rico perlu
mematuhi perkara ini dan mana-mana undang-undang persekutuan yang lain. Dan bahawa bahasa Inggeris perlu menjadi
bahasa utama.” Beliau mengakui bahawa
wujud negeri lain yang menggunakan lebih satu bahasa, seperti Hawaii, tetapi
untuk menjadi negeri dalam Amerika Syarikat, bahasa Inggeris perlu menjadi
bahasa utama.”
Mitt Romney, calon
Presiden yang kini menjadi pilihan ramai bukan sahaja terkenal dengan
kekayaannya , tetapi juga keupayaan beliau bertutur dalam bahasa
Perancis. Gara-gara pernah bertutur dalam bahasa itu menyebabkan beliau
digasak oleh musuh ketatnya, iaitu Newt Gingrich: “The French Connection” – gambaran yang
diberikan terhadap Romney. Tambah
Gingrich, “Dan sebagaimana John Kerry, beliau juga bertutur dalam bahasa
Perancis.” Rakaman video menunjukkan
bahawa ketika Sukan Olimpik di Utah pada tahun 2002, yang Romney berkhidmat
sebagai ketua eksekutif, bertutur dalam
bahasa Perancis, "Bonjours, je m'appelle Mitt Romney."
Romney fasih bertutur dalam bahasa Perancis kerana beliau pernah tinggal di negara itu selama 30 bulan
pada tahun 1960-an.
Perancis
merupakan sesuatu yang dipersalahkan dalam politik Amerika, biasanya atas
desakan Republikan yang pernah menamakan semula kentang goreng Perancis
“Kentang Goreng Kebebasan” selepas rakyat Perancis enggan menyokong
pencerobohan Amerika Syarikat terhadap Iraq pada tahun 2003. Republikan juga dikatakan menyerang John
Kerry, calon Demokrat dalam Pilihan Raya
Presiden tahun 2004 kerana leluhur Perancisnya, kemampuannya bertutur dalam bahasa Perancis, dan bahkan beliau kelihatan seperti
orang Perancis.
Namun,
serangan Newt Gingrich terhadap Mitt Romney kerana bertutur dalam bahasa
Perancis dianggap boleh mengundang padah
kerana bekas Speaker itu juga pernah tinggal di Perancis selama beberapa tahun
ketika remaja dan pernah memberitahu penulis biografinya bahawa beliau
mengetahui “bahasa Perancis secukupnya untuk hidup.” Gingrich juga menulis disertasi pascakedoktoran
tentang “Belgian Education Policy in the Congo 1945 – 1960”, yang mengandungi
beberapa sumber bahasa Perancis dalam bibliografinya. Pada tahun 2009, beliau pernah membandingkan
dirinya dengan Charles de Gaulle.
Tidak
cukup dengan polemik bahasa Perancis,
Silvia Killingsworth, yang menulis dalam majalah The New
Yorker pada pertengahan Januari tahun ini, “Can Romney Speaks
Spanish?” Minggu ini, Mitt Romney
menyiarkan iklan baru dalam bahasa Sepanyol di Florida menjelang pemilihan awal
Republikan yang akan diadakan pada akhir bulan ini, tulis Killingsworth, sambil mengakuji undi Hispanic juga akan menjadi keutamaan
besar dalam pilihan raya ini. Jelas
beliau lagi, “kempen ini mempunyai senjata sulit bahasa kerana anak bongsu Romney, iaitu Craig
fasih bertutur dalam bahasa Sepanyol.
Iklan baru Romney itu menyasarkan khususnya penduduk Cuba di Florida.”
Dalam
pemilihan awal Republikan pada tahun 2008, Romney yang juga merupakan salah
calon Presiden ketika itu, pernah
dikritik kerana menyiarkan iklan dalam bahasa Sepanyol dan mempunyai versi
bahasa itu pada laman webnya, selepas berkata, “bahasa Inggeris ialah dan
sepatutnya kekal sebagai bahasa kebangsaan kita.” Jelas Killiongsworth, Rudy Giuliani dan John McCain turut dituduh berpura-pura atas alasan yang sama. Akan
tetapi, tindakan Romney bukannya
benar-benar mungkin; beliau menentang percetakan dwibahasa dalam dokumen
kerajaan, tetapi tidak menentang memenuhi kehendak dwibahasa.
Isu
bahasa Perancis kini reda, bahkan Mitt Romney terus mengatasi calon-calon lain
daripada Republikan untuk menentukan bakal calon Presiden. Namun, yang tidak kurang menarik ialah di
Perancis sendiri yang mengadakan Pilihan Raya Presiden pada bulan April lalu.
“Bahasa di Perancis merupakan isu besar,” tulis Christine Ockrent dalam akhbar The New York Times pada awal Januari
tahun ini, ketika itu Presiden Nicolas
Sarkozy belum lagi mengumumkan, sama ada beliau akan mempertahankan jawatannya
ataupun tidak, sedangkan calon Sosialis, Francois Hollande telah pun turun ke
gelanggang. “Ahli politik berasa terpaksa menerbitkan buku jika mereka mahu
dianggap sebagai orang yang serius. Sama
ada mereka sebenarnya menulis, itu soal lain, walaupun tidak dianggap betul
untuk menamakan penulis siluman. Sarkozy
meletakkan namanya pada tiga buah buku,
Hollande meletakkannya sekurang-kurangnya empat buah buku.”
Balik
ke negara kita Malaysia, penyokong Pengajaran dan Pembelajaran Sains
dan Matematik dalam Bahasa Inggeris (PPSMI), dikatakan memberikan kata dua
kepada kerajaan Barisan Nasional (BN): “tidak ada PPSMI, tidak ada undi untuk
BN.” Pastinya, ugutan sedemikian
kelihatan dangkal dan angkuh, seolah-olahnya membayangkan bahawa mereka sahaja
yang mengundi, lalu menafikan kuasa undi para penentang PPSMI. Memang golongan penyokong PPSMI kelihatan
lantang, lebih-lebih lagi mereka dapat “berkubu” dalam akhbar The Star. Mereka
seolah-olahnya menggunakan PPSMI
sebagai “tebusan” mereka, dan cuba
memberitahu dunia sekiranya tuntutan mereka tidak dilayani, nescaya padah akan menimpa parti pemerintah!
Kalau pilihan raya benar-benar ingin dijadikan pertaruhan, jangan
sekali-kali menafikan kuasa golongan yang menentang PPSMI. Sebagaimana anda yang menyokong PPSMI, mereka
juga pengundi! Kalau kebelakangan ini anda ghairah turun ke jalanan demi mendesak kerajaan meneruskan
dasar kesayangan anda, penentang PPSMI telah pun melakukannya secara
besar-besaran pada tahun 2009.
(Nota: Tulisan asal makalah yang pernah diterbitkan dalam Dewan Bahasa, Jun 2012.)
No comments:
Post a Comment